آيا كيفيت بذر بر آستانه‌هاي گرمايي جوانه‌زني تأثيرگذار است؟ مطالعه موردي: بذر خودمصرفي گندم (Triticum aestivum L.) رقم چمران

مدل‌هاي مبتني بر مفهوم زمان‌گرمايي ابزار مفيدي براي توصيف جوانه‌زني در رابطه با زمان و دما هستند. اين مطالعه با هدف تعيين اثر كيفيت بذر بر آستانه‌هاي گرمايي جوانه‌زني توده‌هاي بذري گندم از مشاء اوليه رقم چمران انجام شد. براي اين منظور، جوانه‌زني 16 توده بذري با استفاده از مدل‌هاي زمان‌گرمايي مبتني بر توزيع‌هاي نرمال و لوگ‌نرمال برحسب دو رويكرد متفاوت ارزيابي شد. در رويكرد نخست، دماي پايه (Tb) كل جمعيت بذري ثابت فرض شد و تنوع زمان جوانه‌زني ميان بذرها به تنوع زمان‌گرمايي (θT) مورد نياز براي جوانه‌زني هر كسر معين نسبت داده شد. در رويكرد دوم، θT مورد نياز براي جوانه‌زني كل جمعيت ثابت فرض شد و تنوع زمان جوانه‌زني ميان بذرها به تنوع Tb آنها نسبت داده شد. شاخص‌هاي ارزيابي نكويي برازش نشان داد كه دقت پيش‌بيني مدل‌هاي زمان‌گرمايي در رويكرد نخست بيشتر از رويكرد دوم بود. برحسب رويكرد نخست، توزيع لوگ‌نرمال در مقايسه با توزيع نرمال برازش بهتر و دقيق‌تري به دوره‌هاي زماني جوانه‌زني توده‌هاي بذري گندم در پاسخ به دما ارائه داد. كيفيت بذر توده‌هاي گندم به‌طور معني‌داري حداكثر جوانه‌زني جمعيت بذري، آستانه تحمل به سرما، سرعت و يكنواختي جوانه‌زني آنها را تحت تأثير قرار داد. بر اساس پيش‌بيني‌هاي مدل زمان‌گرمايي لوگ‌نرمال، برآورد حداكثر جوانه‌زني، ، زمان‌گرمايي مورد نياز براي شروع جوانه‌زني و اندازه پراكنش توده‌هاي بذري به ترتيب بين 73 تا 99 درصد، 0.26 تا 3.68 درجه سانتي‌گراد، 250.32 تا 590.04 درجه سانتي‌گراد ساعت و 3.74 تا 6.49 درجه سانتي‌گراد ساعت متغير بود.