بازخواني نقادانه و واكاوي روايات عاشورايي كتاب الهداية الكبري خصيبي

Critical Review and Analysis of the Narrations about Ashura in the Book Al-Hidayat al-Kubra by Khasibi

مقتل الحسين موجود در كتاب الهداية الكبري از مقاتل قديمي شيعي است كه در قرن چهارم نوشته شده است. بخشي از احاديث اين كتاب، از رواياتي است كه دستاويز كتب غاليانه‌اي شد كه از قرن دهم به بعد رواج يافت و بر افكار شيعه در سده‌هاي بعد تأثير گذاشت. خصيبي پنج روايت مفصل نقل كرده كه ــ اگرچه در قالب يك مقتل جامع نمي‌گنجد ــ بيشتر بيانگر تصرف بي‌قيد و شرط امام در نظام هستي و نيز علم غيب نامحدود و مطلق ايشان است. روايات او در مورد امام حسين (ع) و روز عاشورا ضمن اينكه داراي اضطراب متني است، در برخي موارد با وقايع مسلّم تاريخي ناسازگاري دارد و در مواردي نيز بر شأن امام معصوم (ع) خدشه­ وارد كرده است. مقتل او در برخي از مطالبِ مربوط به جريان عاشورا، مخاطب را در موطن تأمل و ترديد مي‌افكند و حتي در برخي موارد، شيعه را متأثر از اعتقاداتي خاص معرفي مي‌كند، تا جايي كه برخي از معاندان بر همين اساس، شيعيان را پيرو عقايد خرافي و بدون مبنا دانسته‌اند. اين مقاله مي‌كوشد با بررسي جامع تك‌تك گزاره‌هاي اين كتاب به برخي از اين هجمه‌هاي تحريفي اشاره كند و نيز مطالب تاريخي و روايي آن را ــ­ كه عمده‌ترين مباحث مورد ترديد و دقت در اين مقتل است ــ مورد ارزيابي قرار دهد.

Maqtal al-Husayn1[1]in the book al-Hidayat al-kubra is one of the old Shi’i maqtals written in the 4th century. Part of the hadiths of this book are from the narrations used as document in the books of exaggerators that became prevalent from the tenth century onwards, and influenced Shi’i thoughts in the later centuries. Khasibi has narrated five detailed narrations which – although do not come in the form of a comprehensive maqtal – mostly suggest unconditional Imam’s modification in the order of existence, as well as Imam’s unlimited and absolute knowledge of the unseen. Khasibi’s narrations about Imam Husayn (as) and the day of Ashura, while having textual disorder, in some cases are inconsistent with certain historical events, and in some cases also damage the honor of the infallible Imams (as). His maqtal in some of its contents about the events of Ashura draws the audience to doubt and suspicion, and even in some cases, introduces Shi'a influenced by certain beliefs, so far as some opponents, on this basis, consider Shi’a the followers of superstitious and unfounded beliefs. This article tries to highlight some of these misleading criticisms by comprehensively examining each of the propositions of this book, and also evaluate its historical and narrative contents, which are the main issues doubted and inspected in this maqtal.