شناسايي و اولويت‌‌بندي عوامل مؤثر بر شكل‌‌گيري مهاجرت برگشتي (مورد شناسي: بخش مركزي شهرستان دزفول)

Identifying and Prioritizing the Factors Affecting the Formation of Rural Recursive Immigration (Case Study: Central Section of Dezful County

پژوهش حاضر به‌دنبال شناسايي و اولويت‌‌بندي عوامل مؤثر بر شكل‌‌گيري مهاجرت برگشتي در روستاهاي بخش مركزي شهرستان دزفول است. اين پژوهش ازلحاظ هدف‌گذاري، كاربردي و ازلحاظ روش‌شناسي، به‌صورت توصيفي–تحليلي است. به‌منظور گردآوري اطلاعات، از روش اسنادي و ميداني استفاده شده است. براي رسيدن به اهداف مورد‌نظر، ضمن بررسي و مطالعۀ پيشينه و ادبيات تحقيق، شاخص‌‌ها و نماگرهايي كه بيش‌ترين اثر را بر مهاجرت برگشتي در منطقۀ مورد مطالعه داشته‌‌اند، شناسايي و سه شاخص (اقتصادي، اجتماعي و محيطي) و 41 نماگر انتخاب شده‌‌اند. واحد تحليل خانوار، مهاجران بازگشتي در هر روستا بوده كه براساس فرمول كوكران، 164 خانوار به‌عنوان حجم نمونه انتخاب، ولي درجهت افزايش دقت، 200 پرسشنامه بين مهاجران توزيع شد. شيوۀ نمونه‌‌گيري در اين پژوهش، نمونه‌‌گيري سهميه‌‌اي و پر كردن پرسشنامه‌‌ها به‌صورت تصادفي ساده بوده است. به‌منظور تجزيه‌و‌تحليل داده‌‌ها از نرم‌افزار SPSSو سيستم استنتاج فازي در محيط MATLABاستفاده شده است. نتايج به‌دست‌آمده از آزمون t ساده نشان داد كه از ديدگاه مهاجران برگشتي، شاخص اقتصادي و اجتماعي مهم‌ترين عامل مؤثر بر شكل‌‌گيري مهاجرت برگشتي است. نتايج ضريب همبستگي كندال گوياي آن است كه بين برخورداري روستاها از خدمات و ميزان مهاجران برگشتي، ارتباط قوي و مستقيمي وجود دارد؛ همچنين نتايج آزمون رگرسيون خطي نشان مي‌دهد كه در مهاجرت برگشتي منطقۀ موردنظر، متغيّرهاي سن، جنس، تعلق بومي و فاصلۀ سكونت تأثيرگذارند. براساس آزمون فريدمن، دسترسي به خدمات زيربنايي، ارتباطي، رفاهي و اداري، داشتن زمين و مسكن در روستا و فراغت شغلي بازنشستگي، داراي اهميت بيشتري نسبت‌به ساير متغيّرها بوده‌‌اند. در‌نهايت نتايج سيستم استنتاج فازي حاكي از آن است كه اگر مقدار اثرات اقتصادي 3/59 و اثرات اجتماعي 3/45 و اثرات محيطي 3/17 باشند، آنگاه ميزان شكل‌‌گيري مهاجرت برگشتي 3/06 خواهد بود و روستاهاي مورد مطالعه در مجموعۀ مهاجرت برگشتي بالا قرار دارند.

The present study seeks to identify and prioritize the factors affecting the formation of recurrent migration in the villages of the central part of Dezful. This research is descriptive-analytic in terms of purposefulness, applied and methodologically. Documentation and fieldwork have been used to collect information. Sampling method in this research was quotient sampling and questionnaire filling in a simple random sampling. In order to analyze the data, SPSS software and fuzzy inference system have been used in MATLAB environment. The results of simple t test showed that from the viewpoint of recursive immigrants, the economic and social index is the most important factor affecting the formation of return migration. The results of the correlation suggest that there is a strong and direct relationship between services and the number of returning migrants between villages. Also, the results of linear regression show that in the migration zone, the variables of age, sex, local belonging and residence distance are effective. Based on the Friedman test, access to infrastructure, communication, welfare and administrative services, land and housing in the village, and retirement occupations have been more important than other variables. Finally, the results of the fuzzy observation system indicate that if the value of the economic effect of 3.49 and the social impacts are 3.45 and the environmental impacts are 1.7, then the formation of the return migration would be 3.6 and the villages studied in the immigration Back up.