تحليل مقايسه‌اي كارايي بخش صنايع بزرگ در استان‌هاي ايران در برنامه‌هاي توسعه بعد از انقلاب با استفاده از روش تابع مرزي تصادفي

A Comparative Analysis of Efficiency in Iran's Provincial Manufacturing Sector during the Development Plans after the Revolution

هدف اين مقاله تخمين و مقايسه كارايي فني در بخش صنايع بزرگ (گاركاه‌هاي داراي ده نفر كاركن به بالا) در استان‌هاي ايران، طي برنامه‌هاي توسعه بعد از انقلاب مي‌باشد. براي اين منظور از روش تحليل تابع مرزي تصادفي استفاده شده است. در اين مطالعه با الهام از مدل باتيز وكولي (1995)، ضمن اندازه‌گيري كارايي فني صنايع مذكور به تفكيك هر استان، عوامل موثر بر عدم كارايي و اختلاف آن در بين استان‌ها نيز مطرح و مورد مقايسه و بررسي قرار گرفته است. نتايج حاصل از اين تحقيق بيانگر آن است كه به طور كلي سطح كارايي فني در صنايع بزرگ پايين بوده و ميانگين استاني ميزان كارايي صنايع در بهترين حالت كه مربوط به برنامه سوم توسعه بوده، برابر با 401/0 است كه عملكرد پاييني را نشان مي‌دهد و بيانگر پايين بودن ميزان بهره‌برداري از ظرفيت‌هاي اقتصادي در اين گروه از صنايع مي‌باشد. به هر حال علي‌رغم پايين بودن ميانگين سطح كارايي، برخي استان‌ها از اين لحاظ به طور نسبي عملكرد بهتري رادارا بوده‌اند. در مجموع در دوره مورد بررسي، بالاترين ميزان كارايي به استان‌هاي خوزستان، كرمان و هرمزگان و پايين‌ترين آن نيز به استان سيستان و بلوچستان تعلق داشته است. در بررسي عوامل موثر بر كارايي، دو عامل دولتي بودن مالكيت واحدهاي صنعتي و شدت مصرف انرژي، اثر منفي و اندازه بنگاه (متوسط ارزش افزوده يك واحد صنعتي)، اثر مثبت بر كارايي را نشان داده‌اند. دستاورد قابل توجهي كه از نتايج اين تحقيق مي‌توان به آن اشاره كرد، اين است كه استان‌هايي نظير كرمان و هرمزگان علي‌رغم اين‌كه صنايع آنان به طور نسبي از امكانات توليدي كمتري بهره‌مند بوده‌اند، در مقايسه با برخي از استان‌هاي برخوردار، به طور متوسط از سطح كارايي بالاتري برخوردار هستند.

The purpose of this paper is to measure the technical efficiency of the manufacturing sector in Iran's provinces during the development plans after the revolution. This analysis focuses on the comparison of provinces in terms of manufacturing performance and the determinants of technical efficiency. The model used to measure that efficiency is based on the stochastic frontier approach (SFA) devised by Battese and Coelli (1995). The results show that the efficiency levels in the manufacturing sector are low. Even in the third development plan, as the best case, the average efficiency level was 0.401, which is very low. Although the average technical efficiency has been low, some provinces have had a considerable performance in this regard. The highest and the lowest technical efficiency levels ever recorded are 0.652 and 0.202 belonging to Khouzestan and Sistan Balouchestan provinces respectively. Among the effective factors impacting efficiency, government ownership of industrial units and energy intensity are found to have negative impacts while enterprise size (i.e. the average value added of an industrial unit) has a positive impact on efficiency. The research also shows that provinces such as Kerman and Hormozgan, have had the highest average efficiency as compared to mega-industrial provinces. All in all, the most important policy which can be recommended based on this research is that, given the low efficiency level in the huge industrial sector, an increase in the efficiency can be attainable through economic management empowerment in public industrial enterprises and optimum allocation of production factors in the sector. كليدواژه ها [English]