تحليل الگوهاي همديدي منجر به بارش‌هاي زودرس جنوب و جنوب غرب ايران طي دوره آماري (2015-1979)

Synoptic patterns lead to premature precipitation in the South and South West of Iran during the period (1979-2015

بخش اعظم كشور ايران به دليل موقعيت جغرافيايي خود نسبت به گردش عمومي جو داراي اقليم خشك و نيمه‌خشك است. در اين تحقيق با استفاده از آمار بارش روزانه 30 ايستگاه از 8 استان جنوب و جنوب غرب ايران در طي دوره آماري 36 ساله و بر اساس معيارهاي انتخابي، شروع بارش‌ها محاسبه گرديد. در 10 سال بارش‌ها زودتر از شرايط نرمال اتفاق افتاده است. نقشه‌هاي ارتفاعي و فشاري ترازهاي دريا تا700 هكتوپاسكال از اول سپتامبر تا روز شروع بارش با استفاده از داده‌هاي جوي سايت NCEP/NCAR با نرم‌افزار GRADS ترسيم شد. نتايج بررسي‌هاي چشمي چندين بار اين نقشه ها نشان داد كه بارش‌هاي زودرس در جنوب و جنوب غرب ايران در 3 الگوي كلي شكل مي‌گيرد. در الگوي نوع(الف) با حركت شمال سوي پرفشار آفريقا از روي مديترانه مركزي و ادغام زبانه شرقي آن با زبانه واچرخند مهاجر (مستقر برروي شمال درياچه خزر) زمينه لازم براي فرارفت سرد را بر روي شمال آفريقا فراهم نموده و سپس با ادغام زبانه واچرخندي مهاجر با زبانه واچرخندي عربستان شرايط بسيار مناسبي براي فرارفت رطوبت به درون سامانه سوداني فراهم مي‌شود. در الگوي نوع (ب)از حدود 30 روز قبل از شروع بارش‌ها واچرخند آزور حركت شمال سو پيداكرده و از محدوده عرض 50 تا 60 درجه حركت شرق سو داشته و به تدريج بر روي شمال درياچه خزر استقرار پيداكرده و براي مدت 10 تا 15 روز در اين مكان متوقف مي‌شود. با توقف واچرخند بر روي اين منطقه كم‌فشار ايسلند به سمت عرض‌هاي پايين رانده‌شده و زبانه آن بر روي مديترانه و شمال آفريقا گسترش مي‌يابد. در الگوي نوع ج واچرخندهاي آفريقا و آزور ادغام‌شده و با حركت شمال سوي غرب اروپا را در برگرفته و با گسترش نصف‌النهاري فرارفت سرد شديدي را در دامنه شرقي خود بر روي مديترانه شرقي و شمال آفريقا ايجاد مي‌كنند.

As a result of Iran’s geographical position towards atmospheric general circulation, most of its area has an arid or semi-arid climate. In this research, the author has calculated precipitation start using the daily precipitation information obtained from 30 stations located in 8 southern and south-western provinces of Iran during a 36 year statistical period and of course, based on selected criteria. In ten years, precipitations have started sooner than normally expected. Entire up to 700 HPa levels and sea level pressure maps belonging to 1st of September till the day of precipitation start have been illustrated with Grads software using atmospheric data obtained from Ncep/ncar site. Results of several objective observations of maps manifest that early precipitations in south and south-west sides of Iran are generally occurred in three main patterns. Pattern A) as African sub-tropical high pressure passes above central Mediterranean in a northward move and its eastern trough integrates with migratory anticyclone (deployed on the north side of Caspian Sea), it provides the necessary context for cold advection to move towards north of African high pressure. Afterwards, the migratory anticyclone trough integrates with anticyclone ridge of Arabian high pressure and therefore a very suitable situation is provided for advection of moisture to move inside the Sudan low system. In pattern B) almost thirty days before start of precipitations, the Azour anticyclone adopts a northward movement.