ترجمه و نقش آن در فرآيند نوگرايي عصر قاجار از آغاز تا مشروطه: ق 1210- 1325

ترجمه در همه ادوار تاريخي نقش مهمي در انتقال ديدگاه هاي سياسي، اجتماعي و فرهنگي بين جوامع داشته است. ايران عصر قاجار نيز از اين قاعده مستثني نيست. با توجه به گسترش ارتباطات ايران و اروپا و نفوذ موج هاي مدرنيته از غرب و همچنين كشورگشايي ها و زياده طلبي هاي قدرت هاي جهان در اين دوره، جنبش ترجمه در جهت جلوگيري از عقب ماندگي كشور و دست يابي به پيشرفت هاي غرب شروع شد. روند ترجمه ابتدا با ترجمه آثار نظامي و با هدف تقويت ساختار ارتش شروع شد و به تدريج به آثاري با موضوعات متفاوت كشيده شد كه باعث ورود انديشه ها و افكاري انتقادي و ترقي خواهانه شد و روند نوگرايي در ايران را شدت بخشيد و در ادامه در جنبش مشروطه تجلي يافت و اين نهضت را از منظر دستاوردهاي فرهنگي تقويت كرد. اين مقاله با بررسي نقش ترجمه در ايجاد تغييرات، مترجمان هر دوره و آثار و نهاد هاي ترجمه در عصر قاجار بر اين نتيجه تاكيد دارد كه روند ترجمه موجب انتقال افكار و عقايد انتقادي غرب به ايران شده و اين تغييرات آرام آرام در ايجاد جنبش مشروطه موثر افتاده است. در اين نوشته علاوه بر مباحث تئوري در رابطه با ترجمه؛ پيشينه ترجمه در ايران؛ فعاليت ها، تلاش ها و حمايت هاي شاهان قاجار در هر دوره و نقش آثار ترجمه شده در رواج نوگرايي در ايران به روند ترجمه؛ نهاد هاي ترجمه اي و همچنين زمينه هاي ترجمه در زمان هر يك از پادشاهان قاجار و نيز عنوان كتب ترجمه شده، نيز پرداخته شده است.