تحليل فضايي آسيب پذيري محيطي در منطقه كرانه شرقي درياچه اروميه

Spatial Assessment of Regional Environmental Vulnerability for Environmental Planning in the Eastern Region of Urmia Lake

محيط زيست، توسعه و پايداري سه مفهوم و نگراني اصلي جهاني در مديريت فضاي زيست انسان در سطوح مختلف فضايي است. آسيب پذيري محيطي و رويكرد ارزيابي آن، چارچوب ارزيابي جامعي از سيستم ها با منابعي است كه تحت تاثير شرايط طبيعي و همچنين در معرض آسيب پذيري ناشي از فعاليت هاي انسان قرار گرفته است. بر همين اساس، هدف اصلي پژوهش حاضر ارايه چارچوبي جامع و بديع از آسيب پذيري محيطي در سطح پژوهش هاي كشور با تلفيق تكنيك ها و داده هاي فضايي است. جهت سنجش وضعيت آسيب پذيري محيطي منطقه كرانه شرقي درياچه اروميه با توجه به نقش آن در استان و همچنين شرايط به وقوع آمده محيطي انتخاب شده است. روش تحقيق پژوهش حاضر تحليلي-توصيفي و ماهيت هدف آن در نظام برنامه ريزي بويژه در زمينه تقليل اثرات آسيب پذيري و بهبود تاب آوري از نوع كاربردي - توسعه اي است. در اين مطالعه، در مجموع 18 معيار در چهار شاخص يا 4 گروه آسيب پذيري ناشي از مخاطرات محيطي، آسيب هاي ناشي از شرايط محيطي، آسيب پذيري انسانمنشاء و در نهايت آسيب هاي ناشي از عوامل آب و هوايي انتخاب گرديد. در ادامه با تلفيق و تجميع شاخص هاي قبلي، شاخص كلي آسيب پذيري محيطي(evi) در منطقه مورد مطالعه ارايه گرديد. نتايج بدست آمده از شاخص ها در 6 طبقه آسيب پذيري طبقه بندي گرديد كه طبقه بندي وضعيت نهايي آسيب پذيري حاكي از پوشش بيش از 50 درصد مساحت منطقه در طبقات آسيب پذيري زياد و خيلي زياد مي باشد. در نهايت به منظور برنامه ريزي و حفاظت محيطي، نتايج بدست آمده در قالب 4 منطقه آسيب پذيري بحراني(%33)، مناطق حاشيه بحراني(%31)، مناطق گذر(%20) و مناطق با رويكرد حفاظت(%26) شناسايي و منطقه بندي گرديد.

Environment, development and sustainability are the three significant issues of worldwide concern. Environmental vulnerability and assessment of natural and anthropogenic activities impacts represent a comprehensive evaluation approach. The main purpose of this study is to present a comprehensive and novel framework in order to environmental vulnerability assessment using by spatial data and techniques. The method of this research is analytical-descriptive. The basic premise is that the finding of this study can be applied in the local planning system and policy making process of environmental conservation particularly to cope with rapid environmental change. The environmental vulnerability is defined and governed by four factors: hydro-meteorology signatures, environmental attributes, human activities and natural hazard. Based on data availability and vulnerability status of different areas, there is no general rule for selecting how many variables are required to assess the environmental vulnerability. In this study, 18 variables were taken into account and organized into four aforementioned groups. The process of environmental vulnerability index is proposed to integrate AHP approach, remote sensing indices and GIS techniques. The environmental vulnerability showed distinct spatial distribution in the study area. Furthermore, the distribution of heavy and very heavy vulnerability patterns mainly occur in low and medium lands where the human activities have been developing rapidly and is the nearest region to Urmia lake in the west region.