گفتمان «شعوبي» در آراء ناصرخسرو قبادياني (بر اساس الگوي تحليل گفتماني لاكلا و موفه)

لاكلا و موفه با بازخواني نظريه‌هاي متفكراني مانند زبان‌شناسي سوسور، ساختارگرايي التوسر و پساساختارگرايي دريدا و...، نظريۀ گفتمان خود را در سال 1985 ميلادي در كتاب هژموني و استراتژي سوسياليستي بسط دادند. نظريۀ گفتمان در دهه‌هاي اخير براي فهم پديده‌هاي اجتماعي و چگونگي تحول آن‌ها در حوزه‌هاي مختلف علوم انساني كاربرد وسيعي يافته است. شعوبيه يكي از مهم‌ترين جنبش‌هاي تاريخ ايران واكنشي در برابر سيادت حاكميت غيرايراني بر ايرانيان بود كه داراي سوگيري‌هاي فرهنگي‌‌سياسي و اجتماعي است. اين مقاله گفتمان شعوبي را در اشعار ناصرخسرو بر مبناي تحليل گفتماني «لاكلا و موفه» بررسي مي‌كند. بنابراين چگونگي و چرايي مبارزات ايرانيان در بستر خيزش شعوبي به‌ويژه در روزگار ناصرخسرو روشن مي‌شود. گفتمان شعوبي در آراء ناصرخسرو با دال‌هاي فرديت، اختيار، خردگرايي، روش تأويل و قداست‌زدايي پيرامون اصالت انسان مفصل‌بندي مي‌شود. در اين ديدگاه، حاكميت سياسي سلاطين سلجوقي و نظام عقيدتي خلفاي عباسي را به‌‌عنوان غيرهاي گفتماني، حاشيه‌راني مي‌كند و براي حل بحران‌هاي هويتي در تلاش است كه پيشينۀ تاريخي ايراني را برجسته‌سازي ‌كند. نظريۀ رهايي، حاكميت ايراني و پيروي از مذهب اسماعيلي را به‌عنوان اسطوره معرفي مي‌كند. سوژه فردي آزاده و داناست كه گفتمان شعوبي را پيش مي‌برد.