گردو : نماد صبوري دهقاني (دانش بومي كاشت ،داشت و برداشت)

بدون عنوان

گردو (ger.du) نام گونه‌اي درخت است كه در سراسر جهان به خاطر ميوه و چوبش معروف است. گردوي ايراني يكي از 17 جنس (در دانشنامه امريكانا، 20 جنس آورده است) اين‌گونه و مهمترين آنهاست. «گردوي بومي دنياي قديم، گردوي ايراني/ فارسي(Juglans regia)، يكي از مهمترين درختان گردوي مناطق معتدله است. چوبهاي دكوري بسيار عالي از آن به دست مي‌آيد. پيشينه كشت اين گونه، آن قدر قديمي است كه خاستگاه آن ناشناخته مانده» (Encyclopedia Americana, 1985)بلندي آن به بيش از 30 و قطر تنه‌اش به بيش از 8/1 متر مي‌رسد.از مهمترين سخت چوبهاست و عمرش به چند صد سال مي‌رسد. ميوه گردو درون پوسته‌اي نسبتاً سخت با ضخامت متفاوت قرار دارد. برگها مركبند و پوست آن به رنگ روشن تا سفيد و در درختان جوان بسيار نرم و هموار است ولي با گذشت عمر خاكستري و تركدار مي‌شود. خاستگاه اين درخت معلوم نيست]6[، هر چند كه برخي معتقدند خاستگاه آن ايران و آسياي صغير است (معين، 1371). درخت گردو را در اكثر نقاط ايران به ويژه نقاط كوهستاني و كوهپايه‌اي مي‌توان يافت. بهترين آب و هوا براي درخت گردو آب و هواي نيمه سرد و مرطوب و كم باران است. در سراسر ايران و از جمله خراسان، به ويژه در دره‌هاي كوهستاني اين درخت پراكنده است. هر چه از شمال خراسان به سوي جنوب پيش برويم رويش گردو به سوي كوهپايه‌هاي با ارتفاع بيشتر گسترش مي‌يابد. ارتفاع و شرايط اقليمي نقش مهمي در رشد اين درخت و مرغوبيت محصول آن دارد.در خراسان اين درخت حداكثر تا ارتفاع 2100 متري و در موارد بسيار استثنائي تا ارتفاع 2300متري به شرط واقع نشدن در مسير باد رشد مي‌كند. هر چه ارتفاع بلندتر باشد مغز گردو سفيدتر و مرغوبتر مي‌شود. مغز گردوي واقع در ارتفاعات پست، تيره و در نتيجه كم ارزش‌تر از مغز گردوي واقع در ارتفاع بلند است. اگر يك دره كوهستاني؛ مثلاً دره سررود واقع در بخش كلات نادري را در نظر بگيريم از آبادي خواجه مراد (ارتفاع 650 متري)(پاپلي‌يزدي، 1367) به طرف پايين كه هوا گرم است درخت گردو نمي‌رويد و اگر هم تك‌درختهايي باشد محصول آن مرغوب نيست. از اين آبادي و يا در حقيقت از اين ارتفاع (650 متري) به بالا درخت گردو وجود دارد و در مسير دره هر چه به طرف ارتفاع بالاترحركت كنيم محصول گردو مرغوبتر مي‌شود.