بررسي و رتبه بندي افشاي ابعاد، مؤلفه‌ها و شاخص هاي سرمايه فكري به روش سلسله مراتبي در شركتهاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران

Investigation and Ranking the Disclosure of Dimensions, Components and Indicators of Intellectual Capital by Analytical Hierarchy process (AHP) method in companies accepted in Tehran Stock Exchange

نقش سرمايه فكري و تأثير انكارنكردني آن در موفقيت شركت‌ها، اهميت شناسايي و افشاي اطلاعات مربوط به سرمايه فكري را دوچندان مي كند. از طرفي در حال حاضر در ايران مقررات و استانداردهاي مشخصي براي افشاي سرمايه فكري در گزارشهاي مالي در سطح شركتها وجود ندارد. پژوهش حاضر بدنبال تعيين مدلي براي رتبه بندي اهميت افشاي ابعاد، مؤلفه‌ها و شاخص‌هاي سرمايه فكري در ايران به روش سلسله مراتبي مي‌باشد. ابتدا نظر تعداد 32 نفر از خبرگان شامل 8 نفر اساتيد دانشگاه، 8 نفر مديران مالي شركت‌ها، 8 نفر اعضاي جامعه حسابداران رسمي ايران و 8 نفر معامله گر كارگزاران بورس در مورد اهميت افشاي سرمايه فكري شامل 61 معيار در قالب 30 شاخص، 10 مولفه و 3 بعد اصلي در سال 1397بررسي مي‌شود. از نظر خبرگان در سطح ابعاد، سرمايه انساني داراي رتبه يك اهميت افشا و سرمايه رابطه‌اي و ساختاري در رتبه‌هاي بعدي هستند. در رتبه بندي نهايي بين شاخص ها، اطلاعات بهره وري كاركنان و اطلاعات قوميتي و جنسيتي كاركنان به ترتيب بالاترين و پايين ترين درجه اهميت افشا را دارند. هدف دوم پژوهش به بررسي وضعيت افشاي سرمايه فكري در شركت‌ها ي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از روش تحليل محتوا مي‌پردازد. از اطلاعات مالي 118 شركت در دوره 1391 تا 1395 استفاده گرديد. بيشترين نمره افشا در شركت‌ها مربوط به سرمايه انساني و كمترين آن متعلق به سرمايه ساختاري است كه منطبق با نظرات خبرگان از نظر اهميت افشاي ابعاد سرمايه فكري است. 59 درصد شركت‌ها،60 الي 70 درصد شاخص‌هاي سرمايه فكري (61 شاخص) را افشا نمي‌كنند.

The present research seeks to determine the model for ranking the importance of disclosing the dimensions, components and indicators of intellectual capital in Iran through Analytical Hierarchy process (AHP) method. Initially, experts' views include university professors, corporate finance managers, Members of the Iranian Association of Certified Public Accountants and stock brokers are examined for the importance of disclosing intellectual capital, including 61 indicators in the form of 30 indicators, 10 components and 3 major dimensions. From the perspective of experts on the level of dimensions, human capital has ranked the importance of disclosure and structural capital and Relational in the next ranks. In the final ranking between indices, employees' productivity information and ethnicity and gender information are respectively the highest and lowest levels of disclosure. The second goal of this research is to investigate the status of intellectual capital disclosure in companies accepted in Tehran Stock Exchange using content analysis method. The financial information of 118 companies was used during 2012 to 2016. The highest scores of disclosure is in human capital companies, and the smallest is for the structural capital,which, according to experts, as the importance of disclosing the dimensions of intellectual capital. 59% of companies do not disclose 60-70% of intellectual capital indexes (61 indicators).