مكانيابي اراضي مستعد كاشت درخت انجير در استان فارس با استفاده از منطق‌فازي با رويكرد GIS

Positioning lands prone for cultivating ficus fars province using fuzzy logic and the GIS approach

كشـاورزي يكي از مهمترين بخش هاي اقتصادي كشـور است كه هر محصول آن شرايط اقليمي و محيطي خاصي را مي طلبد، لذا اقليم شناسان توجه ويژه‌اي به آمايش سرزمين داشـته و منابع اكولوژيكي را با روش‌هاي مناسب ارزيابي مي كنند. هدف اين تحقيق، شناخت عوامل و عناصر اقليمي مؤثر در كاشت انجير در استان فارس و پهنه بندي نواحي مستعد كاشت اين محصول از نظر اقليمي و محيطي، با استفاده از توانايي GIS در تلفيق لايه‌هاي مختلف و در قالب مدل‌هاي مختلف است. در اين بررسي، شش عنصر اقليمي (ميانگين، حداكثر و حداقل مطلق دما، ميانگين و حداكثر رطوبت و بارش) از 21 ايستگاه سينوپتيك، اقليم­شناسي و باران­سنجي در استان فارس و نيز 5 پارامتر محيطي (ارتفاع، شيب، نوع­خاك، فرسايش و كاربري­اراضي) به كار گرفته­شده است. ابتدا عناصر اقليمي، با توجه به ناقص بودن آنها، با دو روش­ «تفاضل­ها» و «نسبت­ها» بازسازي شده، سپس نقشه­هاي مربوط به اين پارامتر­ها و عناصر در GIS تهيه و با استفاده از منطق­فازي و معيارهايي كه براي كاشت درخت انجير در نظر گرفته مي­شود، استاندارد و وزن‌دهي شده و درنهايت با استفاده از منطق­فازي با هم تلفيق، و نقشه پهنه­بندي اراضي مستعد كاشت انجير در استان ­فارس بدست آمد. نتايج تحقيق، نشان داد كه 32 درصد از اراضي براي كاشت انجير بسيار مناسب، 40 درصد داراي قابليت متوسط و 22 درصد نيز براي كاشت انجير نامناسب هستند. ضمن اينكه 6 درصد از اراضي نيز فاقد ارزش مكان­يابي بوده (اراضي درياچه­اي، شوره­زارها و ...) كه از تحليل حذف شده است.

Agriculture is one of the most important economic parts in each country, which each product requires specific climatic and environmental conditions. So climatologists pay special attention to landuse planning and managing ecological resources with appropriate methods. The purpose of this study is to identify the effective climatic factors and elements in fig planting in Fars province and zoning the areas susceptible to planting this product climatically and environmentally, using the ability of GIS to combine different layers and in the form of different models. In this study, six climatic elements (average temperature, maximum and minimum absolute temperature, average and maximum humidity and amounts of precipitation) from 21 stations of synoptic, climatology and Rain gauge stations in Fars province and 5 environmental parameters (elevation, slope, soil type, erosion and landuse) has been used. First, the climatic elements have been reconstructed using Differences and Ratios methods due to their incompleteness. Then maps of these parameters and elements are plotted in GIS and these maps are standardized and weighted using Fuzzy logic and the criteria for fig tree planting, and combined with Fuzzy logic, and zoning map of susceptible land obtained in Fars province. The results showed that 32 percent of the lands are very suitable for planting Figs, 40 percent has a moderate ability, and 22 percent are also inappropriate for fig tree planting. In addition, 6% of the lands is not worthy of Fig tree planting (lake lands, salty lands, etc.), which is excluded from the analysis.