نقش و طرح در قالي‌هاي عمواوغلي

Pattern and Design in Amoo’oghli's Carpets

برادران عمواوغلي از بنيان‌گذاران و احياكنندگان قالي‌بافي معاصر در شهر مشهد هستند. قالي‌هاي ايشان به‌دليل ويژگي‌هاي ناب و منحصربه‌فردي كه دارد، از بسياري قالي‌هاي ديگر متمايز شده است. نگارنده در اين مقاله به بررسي، دسته‌‌بندي و معرفي طرح و نقشۀ بافته‌شده در متن و حاشيۀ قالي‌‌هاي مختلف ايشان، پرمصرف‌‌ترين نقشه‌‌ها، بيشترين ساختار در طراحي، تناسبات اجزاي قالي، نقش‌‌مايه‌هاي مصرفي و... و مارك‌‌هاي «عمواوغلي» و «عمواوغلي 110» پرداخته است. طرح قالي‌هاي ايشان يا اقتباسي است، مانند طرح‌‌هاي شيخ‌‌صفي، چلسي و... يا ابداعي است، مانند طرح كوزه‌‌كناني. در هر دو مورد، تحت تأثير طرح‌‌هاي اصيل شمال شرق ايران و سبك هرات است. در توليدات ايشان علاوه بر قالي‌‌هاي بسيار نفيس كه اغلب ريزبافت و با نقوشي ظريف و پيچيده هستند، قالي‌هاي معمولي با طرح‌‌هاي خلوت، نقوشي درشت و حتي هندسي و كف‌‌ساده با رج‌شمار پايين نيز مشاهده مي‌شود كه در اين نوشتار به‌تمامي مورد بررسي قرار گرفته‌اند. در ادامۀ مقاله، چند نفر از طراحاني كه با برادران عمواوغلي همكاري كرده‌‌اند و به‌گونه‌‌اي در شاخص‌شدن توليدات ايشان نقش داشته‌اند، مانند استاد طاهرزاده بهزاد، استاد صنعت‌نگار و... معرفي شده‌اند.

Amoo’oghli brothers are the founders and revivals of contemporary carpet weaving in Mashhad. Their carpets are very famous because of their unique and outstanding characteristics. This study introduces, examines and categorizes patterns and designs used in the field’s and on the borders’ of their various carpets, in addition to their most concurrent patterns, the mostly used structure in design, harmony of carpet parts, motifs etc. and also Amoo’oghli and Amoo’oghli 110 brands. Designs of Amoo’oghli carpets are either adoptive, like Sheikh Saffi, Chelsi etc. or innovative, like Kouzeh Kannani. Both of them have been affected by original North-Eastern Iranian design and Harrat style. This article also studies very precious carpets with high densities and delicate complicated motifs in amongst their products, at the same time with common carpets with large and even geometrical motifs, simpler designs and lower densities. It also introduces some of designers who cooperated with Amoo’oghli brothers and played important roles in their fame, Taher Behzad Zadeh or San’atnegar, so to speak.