عنوان مقاله :
مطالعۀ نقش‌مايۀ بته جقه در فرش ايران
عنوان به زبان ديگر :
A study on Paisley Motif in Iranian Carpet
پديد آورندگان :
درج ور، فاطمه دانشگاه شاهد
كليدواژه :
بته جقه , فرش , سرو , ساده , تركيبي
چكيده فارسي :
نقش بته‌جقه نقش‌مايه‌اي است كه در هنر فرش ايران دورۀ اسلامي به كار گرفته شده است. سابقۀ استفاده از اين نقش در هنر ايران همواره مورد بحث بوده است. گروهي اين نقش را نقش‌مايه‌اي ايراني مي‌دانند كه از تزيينات پيش از اسلام متولد شده است، مانند درخت سرو يا نقش بال حيوانات دورۀ ساساني. در مقابل، گروه ديگر آن را نقش‌مايه‌اي مي‌دانند كه به‌واسطۀ شال‌هاي كشميري هند به هنر ايران وارد شده است. نقش بته‌جقه از نقوش بسيار موردتوجه در ميان بافندگان محسوب مي‌شود. در اغلب شهرهاي ايران نقش بته‌جقه، فرش‌ها و گليم‌ها را تزيين نموده است. اين نقش بيش از هر منطقه‌اي در دست‌باف‌هاي عشايري فارس، مانند فرش‌هاي بولوردي و قشقايي به كار رفته است. اما در نقاط ديگر مانند بيجار و همدان و در ميان عشاير تركمن و كردهاي مناطق غربي ايران نيز رواج و مقبوليت دارد. در رابطه با نقش بته‌جقه بيش از هفتاد دستۀ طبقه‌بندي‌شده گزارش شده است؛ در‌حالي‌كه تنها از نزديك به بيست گروه با نام‌گذاري دقيق در منابع گوناگون نام برده شده است. با توجه به گستردگي و تنوع انواع مختلف در هر گروه، گستردگي انواع نقش‌مايۀ بته‌جقه بالغ بر ده‌ها نمونۀ متنوع مي‌شود. كاربرد نقش‌مايۀ بته‌جقه نه‌تنها به‌عنوان نقش تزييني، بلكه به‌عنوان پايه‌اي در شكل‌گيري برخي نقشه‌ها نيز بوده است.
چكيده لاتين :
Paisley (buta-Jeghe) a motif which has been applied in Iran’s carpets in Islamic era. The history of using this pattern in Iran’s art has always been a controversial issue. Some think of it as a motif belonging to Pre-Islamic decorations such as cedar or pattern of animal wings of the Sassanid era. Meanwhile, others see it as a motif which was imported by one of the cashmere shawls from India into the Iranian art. Paisley pattern is highly considered among Iranian weavers. It has decorated the carpets and rugs of many Iranian cities. It has also been used in hand-woven products of Fars nomads more than carpets of Qashqai and Bolvardi nomads. It has also been welcomed and spread among carpets of other regions like Bijar, Hamadan, Kurds of West of Iran and also hand weavings of Turkaman Nomads. Regarding paisley motif, More than 70 categories had been reported while only about twenty groups had been cited with precise names among different references. Due to the diversity and extent of its types in each group, one can find tens of its various samples. The usage of Paisley motif has not only been for decoration, but also as a foundation for shaping some carpet designs.
