مطالعه سازگاري مواد رنگزاي طبيعي در رنگرزي نخ پشمي بدون دندانه و دندانه شده با سولفات مضاعف آلومينيوم و پتاسيم

Study of Compatibility of natural dyes in dyeing of woolen yarn without mordant and mordant with potassium alum sulphate

براي افزايش گستره فام رنگي منسوجات، نياز است تا رنگرزي با تركيب دو يا چند ماده رنگزا انجام شود. اما پيش از انجام رنگرزي به صورت مخلوط بايد قابليت و يا عدم امكان تركيب مواد رنگزا كه با معيار درجه سازگاري مطرح مي‌شود، مورد بررسي قرار گيرد. با توجه به لزوم توليد فام رنگي متنوع در فرش دستباف و اهميت سازگاري مواد رنگزا، اين پژوهش به بررسي و مطالعه سازگاري مواد رنگزاي طبيعي روناس، اسپرك، جاشير و پوست گردو بر روي نخ پشمي مي‌پردازد. بدين منظور ابتدا قابليت رنگرزي هر يك از مواد رنگزا بر روي نخ پشمي بدون دندانه و دندانه شده با سولفات آلومينيوم به عنوان يكي از شيوه‌هاي رايج تخمين سازگاري اندازه‌گيري شد. نتايج محاسبه بدين شيوه نشان داد منحني قابليت رنگرزي سه ماده رنگزاي روناس، اسپرك و جاشير مشابه يكديگر مي‌باشد. در حالي كه قابليت رنگرزي نخ پشمي با ماده رنگزاي پوست گردو در مقايسه با سه ماده رنگزاي ديگر متفاوت است. بدين ترتيب تشابه قابليت رنگرزي سه ماده رنگزاي روناس، اسپرك و جاشير نشان از سازگاري نسبي اين مواد رنگزا دارد. در حالي كه وجود تفاوت ميان منحني قابليت رنگرزي پوست گردو بيان‌گر سازگاري پايين اين ماده در تركيب با روناس، اسپرك و جاشير مي‌باشد. پس از محاسبه قابليت رنگرزي هر يك از مواد رنگزا، نخ پشمي با تركيب دو تايي چهار ماده رنگزا با سه نسبت متفاوت رنگرزي شد. سپس درجه سازگاري مواد رنگزا از طريق روابط محاسباتي رايج اندازه‌گيري شد. نتايج محاسبات نشان داد، رنگزاي روناس، اسپرك و جاشير در تركيب با يكديگر داراي درجه سازگاري خوب تا عالي مي‌باشند. در حالي كه تركيب پوست گردو با هر يك از سه ماده رنگزاي ديگر موجب بروز سازگاري پايين با درجه خيلي ضعيف تا ضعيف مي‌شود. علاوه بر آن نتايج تحقيقات نشان داد دو عامل غلظت هر يك از مواد رنگزا در حمام مخلوط و استفاده از دندانه بر سازگاري تأثير داشته و موجب تغيير درجه سازگاري مواد رنگزا مي‌شود. به طور كلي نتايج اين پژوهش نشان داد، مواد رنگزاي روناس، اسپرك و جاشير داراي سازگاري بالايي در مقايسه با يكديگر مي‌باشند و از قابليت تركيب در يك حمام براي رنگرزي نخ پشمي برخوردارند. در حالي كه امكان تركيب سه ماده رنگزاي مذكور با پوست گردو به دليل وجود درجه سازگاري ضعيف وجود ندارد. روش تحقيق اين مقاله از نوع كاربردي بوده و شيوه جمع آوري اطلاعات آن كتابخانه‌اي و آزمايشگاهي مي‌باشد.

To increase the color range of textile. Dyeing is to be done with more than one color-shedding substances, However before the conduction of Dyeing with the form of combining color-substances, the capability and probability of the combination, that is to be tested with the scale of degree in compatibility, has to be considered. Bearing in mind the necessity of producing a high range of color in hand-woven carpet and importance of compatibility in dyeing materials, this research is looking for the extent of compatibility in color, substances including: Madder, weld, Prangos ferulacea and walnut shell on woolen thread, Raw and mordanted with aluminum sulfate as one of the means of estimating compatibility The result has shown that the dyeing capability in woolen thread with walnut shell in comparison with three other color shedding substances is variable. thus the similarity in extent of compatibility in three color- shedding substances: Madder substances: madder weld and Prangos ferulacea shows the high compatibility they have in common. However differences in the diagram of dyeing of walnut shell shows little compatibility of these substances in getting combined with madder, weld and Prangos ferulacea. After the calculating the capacity of dyeing in each of coloring substances woolen thread (on the basis of even combination of four dyeing substances with three different ratio) was dyed. The result shows that dyeing compatibility in Madder, weld and Prangos ferulacea in combination with each other is good to excellent in diagram. While combination of walnut shell with three other color substances caused very low compatibility. In addition to that, results show the effect of density and using dents in coloring. On the whole result of this research have shown that dyeing substances madder weld and Prangos ferulacea have high compatibility with each other and have combination compatibility in the same range while possibility of combining three substances with walnut shell, duo to low compatibility is very low. The way of conducting this research is pragmatic and gathering of all the information is laboratory and library-based.