مروري بر عملكرد سه ساله شوراهاي سلامت و امنيت غذايي استانهاي كشور و راه آينده

3 years performances of the Provincial Health and Food Security Councils in I.R.Iran: the way forward

هدف و زمينه: بهبود شاخص هاي سلامت در سطح ملي و استاني نيازمند همكاري بين بخشي و مشاركت مردم است. يكي از فرصت هاي قانوني توسعه همكاري بين­بخشي در سلامت استان ها، شكل گيري شوراهاي سلامت و امنيت غذايي استان ها از سال 1385 (كارگروه هاي تخصصي سلامت و امنيت غذايي از سال1387) با وظايفي از قبيل تدوين و تصويب برنامه راهبردي سلامت استان، ارزيابي وضعيت سلامت استان و تاثير دستگاه ها بر بهبود آن، تدوين برنامه كنترل و پيشگيري از ايدز و حل موضوعات بين بخشي سلامت و در سطح كشور، شوراي عالي سلامت و امنيت غذايي مي باشد كه تشكيل آن در برنامه چهارم توسعه كشور پيش بيني شده بود. ارزيابي عملكرد كارگروه هاي استاني از بدو تشكيل آنها مي تواند نقاط قوت و ضعف كاركرد اين سياست را در كشور ارزيابي كرده و راه آينده را نشان دهد. روش كار: اين مطالعه از نوع ارزشيابي توصيفي بوده و جامعه مورد مطالعه كليه­ي شوراهاي سلامت و امنيت غذايي استان ها مي باشند. در اين مطالعه براي تعيين شاخص هاي(متغيرهاي) ارزيابي پيامد از « تحليل محتوي شرح وظايف » و همچنين « جنبه هاي لازم براي ارتقاي عملكرد شوراها در پانل متخصصين» به طريق بحث گروهي متمركز استفاده شد . براي توصيف وضعيت از دو پرسش نامه ، يكي براي بررسي محتوايي صورت جلسات كارگروهها (از بدو راه اندازي تا پايان سال 1387 ) و ديگري براي نظرخواهي از دبيران كارگروههاي استان استفاده شده است . نتايج: تحليل اطلاعات نشان مي­دهد كه دستور جلسات طرح شده در اين كارگروه ها كمتر از الگوي اولويت بندي مسائل اصلي سلامت استان و بار بيماري هاي ملي پيروي مي­كند. اغلب موضوعات در حيطه كنترل بيماري هاي واگير دار بوده و در موارد بسيار اندكي كنترل عوامل خطر بيماري هاي غيرواگير را در بر گرفته است. فقط در دو دانشگاه برنامه جامع سلامت استان طرح موضوع شده است. در هيچ يك از دانشگاه ها دبيرخانه اي براي انجام امور كارگروه در نمودار تشكيلاتي مصوب نشده است. بزرگترين مانع موفقيت اين شوراها از نظر دبيران كارگروه ها، نبود منابع مالي و ضمانت اجرايي مصوبات است. نتيجه ­گيري: كارگروه­ها استاني به دليل نداشتن برنامه راهبردي جامع و همچنين مدلهاي اجرايي شدن مصوبات بين بخشي، باور كم ساير دستگاه­ها نسبت به اثر بخشي اين كارگروهها، قرار نداشتن بار بيماري­هاي اصلي استان در دستورجلسات شوراها در اغلب موارد، از عملكرد متوسط و متوسط به پائين برخوردار بوده است كه براي ارتقاي آن بايد مداخلاتي به اين ترتيب را طراحي و ارائه كرد: آموزش و توانمندسازي دانشگاه­ها و دستگاه­ها براي تدوين برنامه جامع (بين بخشي) سلامت استان و تعيين وظايف هر يك از دستگاه ها، تعيين اولويت­هاي سياست گذاري شوراي عالي سلامت و امنيت غذايي براي مسائل سلامتي مشترك استان­ها و ابلاغ مشترك آن از طريق وزارت خانه مرتبط و وزارت بهداشت، تصويب ساختار و نظام كاري دبيرخانه كارگروه در دانشگاه از طريق هيات­هاي امناي دانشگاه ها.

Background and Aim: Improvement of national and provincial health indices requires intersectoral collaboration and community participation; So, National High Health and Food Security Council and Provincial Health and Food Security Councils (PHFSC) have been implemented since 2006. The main responsibilities of PHFSCs are, assessment of province health situation and effects of executive organizations on it's improvement, to define and approve the province health strategic plan, developing of AIDS and HIV prevention and control plan and resolving intersectoral issues of health. The goal of this study is first 3 years performance assessment of the PHFSCs. Materials and Methods: This is a descriptive evaluation study which included all the PHFSCs. The outcome assessment indicators were determined by content analysis of "the approved tasks" and also "the essential aspects for promoting of PHFSCs" by focus group discussions. Situational analysis was provided by two researcher made questionnaires; one for co Assessment of the contents of content analysis of PHFSCs all meetings minutes (from establishment year to the end of 2008) and another for gathering viewpoints of Secretaries of PHFSCs. Results: Data analysis shows that the meeting's agendas of the PHFSCs have less followed the prioritized major health issues of provinces and national burden of diseases; most issues were in the domain of communicable disease control and non-communicable diseases risk factors control included scarcely. Only in two Universities of Medical Sciences (UMSc) province comprehensive health plan were proposed. None of the UMSc approved a secretariat for PHFSC in its organizational top chart. PHFSCs secretaries believed that, the main obstacles of the PHFSCs' successes, are weak financial resources, and lack of decisions executive enforcements. Conclusion: PHFSCs performances are moderate and moderate to low due to lack of comprehensive strategic plan and no implementation model for intersectoral decisions, other organizations believe on the effectiveness of the PHFSCs less and the main burden of disease of the provinces not mostly included in the agenda of PHFSCs. Following proposals are highly recommended for PHFSCs promotion: training and empowerment of UMSc and organizations for developing comprehensive health plan in the province and defining the responsibilities of each organizations for, determining policy priorities of common health issues of the provinces by High Health and Food Security Council and publicizing them by the Ministry of Health and the other relevant ministries and approving the structure and working system of the PHFSC secretariat in UMS by the Board of Trustees of UMS.