بررسي سودآوري اقتصادي و مالي سيستم‌هاي مختلف كشت پنبه و تأثير آن بر الگوي كشت شهرستان گرگان

Evaluating the economical and financial profitability of different cotton cultivation systems and its impact on cropping pattern of Gorgan County

مطالعه حاضر با هدف بررسي سودآوري اقتصادي و مالي سيستم­هاي مختلف كشت پنبه و تأثير آن بر الگوي كشت شهرستان گرگان در سال زراعي 94-1393 صورت گرفته است. اطلاعات مورد نياز از بين 50 كشاورز كه اقدام به كشت پنبه در سه سيستم كشت تك­ كشتي، دوكشتي (پنبه- باقلا) و مخلوط (پنبه-كنجد) نموده­اند با استفاده از روش نمونه ­گيري تصادفي طبقه ­اي جمع­ آوري و توسط نرم‌افزار SPSS مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته است. سپس به تعيين الگوي بهينه كشت شهرستان گرگان با استفاده از اطلاعات 295 كشاورز در شهرستان گرگان و با استفاده از مدل برنامه ­ريزي رياضي و نرم افزار GAMS پرداخته شده است. نتايج بررسي سودآوري نشان مي ­دهد كه سيستم دوكشتي پنبه به ترتيب 18 و 26 درصد سودآوري اقتصادي بيشتر و 20 و 22 درصد سودآوري مالي بيشتر نسبت به سيستم ­هاي تك ­كشتي و مخلوط دارد. نتايج تعيين الگوي بهينه كشت شهرستان گرگان نشان مي­دهد كه سيستم دوكشتي پنبه به دليل سودآوري اقتصادي و مالي بيشتر نسبت به سيستم­ هاي ديگر در كنار ساير محصولات، در الگوي كشت شهرستان وارد شده و ساير سيستم­هاي كشت پنبه از مدل حذف گرديد. طبق يافته ­هاي اين مطالعه پيشنهاد مي­ گردد كه با تشويق كشاورزان به استفاده از سيستم كشت دوكشتي مي ­توان سطح زيركشت پنبه را در شهرستان گرگان افزايش داد.

The aim of this study was evaluating the economic and financial profitability of different cotton cultivation systems and its effects on cropping pattern in Gorgan County during 2014-15. Required information has been collected by stratified random sampling method from 50 farmers who cultivate cotton in three systems of crop cultivation including mono cropping, double cropping (cotton-bean), and intercropping (cotton-sesame). Data between three cotton cultivation systems was analyzed by using SPSS software. After that, the optimal cropping pattern of Gorgan County was determined by using 295 farmers in Gorgan and using mathematical programming model with GAMS software. The results of profitability showed that, double cropping systems of cotton compared to mono cropping and inter cropping systems has more than 18 and 26 percent economic profitability and 20 and 22 percent financial profitability respectively.The results of determining the optimal cropping pattern of Gorgan county showed that, double cropping system due to more economic and financial profitability than other products, was included in the copping pattern of the county and other cotton cropping systems removed from the model. According to the results of this study, it is suggested that by encouraging farmers to use a double cropping system, the total cultivation area of cotton could be increased in Gorgan County.