ساختار جمعيتي ماهي اسبله (Silurus glanis) تالاب انزلي و درياچه سد ارس با استفاده از روش مولكولي ريز ماهواره

Population genetic structure of Silurus glanis in Anzali lagoon and Aras lake using microsatellite markers

‌ماهي اسبله (Silurus glanis) در بسياري از كشورهاي جهان از ارزش اقتصادي بالايي برخوردار است بطوريكه به‌منظور بهره­برداري پايدار در صنعت آبزي­پروري مطالعات جامع ژنتيكي با استفاده از نشانگرهاي مختلف ژنتيكي بر روي جمعيت­هاي آن انجام مي­گردد. از مهم‌ترين مكان­هاي زيست ماهي اسبله در ايران، تالاب انزلي و درياچه سد ارس است. گوشت ماهي اسبله همانند گوشت ماهيان خاوياري خوش‌طعم بوده و اين مسئله يكي از دلايل صيد بي­رويه و مصرف زياد آن در دو منطقه فوق است. تاكنون هيچ‌گونه مطالعه­اي درزمينه جمعيتي آن در كشور ايران انجام‌نشده و به همين دليل ساختار جمعيتي ماهي اسبله در دو منطقه تالاب انزلي و درياچه سد ارس با استفاده از روش مولكولي ريز ماهواره (Microsatellite) موردبررسي قرار گرفت. بدين منظور تعداد 60 قطعه باله دمي از هرماهي (هر منطقه 30 قطعه) جمع‌آوري و جهت بررسي­هاي مولكولي از 8 آغازگر (primer) ريز ماهواره استفاده شد كه 2 آغازگر توليد باندهاي تك­شكلي (monomorphic) و 6 آغازگر توليد باندهاي چندشكلي (polymorphic) نمودند. جهت اطلاع از ساختار ژنتيكي و جمعيتي ماهي اسبله در دو منطقه موردمطالعه، شاخص­هاي آماري ژنتيكي شامل تعداد الل­ها، هتروزايگوسيتي مشاهده‌شده و قابل‌انتظار، شاخص Fst بر اساس آزمون AMOVA كه نشان‌دهنده تمايز بين جمعيت­ها است، فاصله ژنتيكي و تعادل هاردي واينبرگ بين نمونه­ هاي دو منطقه با استفاده از نرم­افزارهاي تخصصي ژنتيكي محاسبه شد و اين نتايج به دست آمد: تعداد كل الل محاسبه‌شده 88 الل بود كه ميانگين تعداد الل محاسبه‌شده براي تالاب انزلي 9/39 و براي نمونه­هاي درياچه پشت سد ارس 5/3بود، اختلاف آماري قابل‌ملاحظه‌اي بر اساس ميانگين تعداد الل در هر جايگاه ژني و هتروزايگوسيتي بين دو جمعيت مشاهده شد (0/01 ≥ P)، ميزان شاخص Fst محاسبه‌شده 0/165 و فاصله ژنتيكي 0/38 بود كه هر دو اين شاخص­ها ازلحاظ آماري معني­دار بودند (0/01 ≥ P)، بين نمونه­هاي هر دو منطقه كاهش و افزايش تنوع يا هتروزايگوسيتي مشاهده شد ولي نمونه­هاي هر دو منطقه در تعادل با آزمون هاردي واينبرگ بودند. به‌طوركلي براساس نتايج حاصل از اين بررسي، به نظر مي­رسد كه ماهي اسبله تالاب انزلي و درياچه سد ارس هركدام جمعيت مستقلي مي­باشند. بنابراين توصيه مي­شود جهت افزايش گونه­اي در صنعت آبزي­پروري كشور، مديريت شيلاتي مبني بر تكثير و پرورش هر دو جمعيت اعمال ­گردد.

In this article the population genetic structure of the European catfish (Silurus glanis) in the Anzali lagoon and Aras Lake was investigated based on the characterization of microsatellite markers. For this purpose, sixty fin clip samples of this species from the two regions were collected and for genetic analysis 8 microsatellite loci were used that 2 sets of them produced monomorphic and 6 polymorphic bands. Number of alleles, observed and expected heterozygosity values for each population, population genetic differentiation based on AMOVA test (Fst), genetic distance and Hardy-Weinberg equilibrium test (HWE) between samples of two areas were determined using Biocapt and GenAlex software packages. Totally 88 alleles were observed. The mean number of alleles in samples of Anzali lagoon and Aras lake were 9.3 and 5.3 respectively. There were significant differences based on average number of alleles per locus and heterozygosities between two populations (P< 0.01). The value of Fst between populations was high (0.165) and genetic distance was 0.38 and both of computed parameters were significant (P<0.01). Excess or lacks of heterozygosity was seen but most of used microsatellite loci in two areas were at Hardy-Weinberg equilibrium. The result of this study showed the two population are genetically differentiated, so fisheries management for reproduction and breeding of these populations to export and exchange access is recommended.