بررسي ارتباط بين تنوع محصول، كاربرد فناوري پيشرفته توليد و پذيرش سيستم بهايابي بر مبناي فعاليت (ABC) در شركت‌هاي توليدي بورس اوراق بهادار تهران

The relationship between product diversity, usage of Advanced Manufacturing Technologies and Activity-Based Costing adoption in the manufacturing firms of Tehran Stock Exchange

اين نوشتار ارتباط بين تنوع محصول، كاربرد فناوري پيشرفته توليد i] AMT) و پذيرش سيستم بهايابي بر مبناي فعاليت ii] ABC) را بررسي مي‌نمايد. نظريه‌هاي اخير، قوياً بر اين نكته صحه مي‌گذارند كه تنوع محصول، عامل اصلي ايجاد تقاضا براي سيستم بهايابي بر مبناي فعاليت است. تاكنون نتايج تحقيقات تجربي پيرامون ارتباط بين تنوع محصول و پذيرش سيستم بهايابي بر مبناي فعاليت كه عمدتاً در كشورهاي توسعه يافته انجام شده، عموماً غيرقطعي بوده‌ است. اين نتايج نشان مي‌دهد هيچ رابطه‌اي قوي وجود ندارد يا ممكن است تفاوت‌ در ابزار اندازه‌گيري تنوع محصول و مفهوم پذيرش سيستم بهايابي مذكور، به‌طور مستمر مانع دستيابي محققين به نتايج قطعي مي­گردد. پژوهش حاضر براي اولين بار در ايران بعنوان كشوري در حال توسعه، به پيمايش در جامعه ­اي متشكل از 136 شركت پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، با استفاده از آزمون­هاي رگرسيون لجستيك و همبستگي پيرسون به بررسي توأمان ارتباط بين تنوع محصول، كاربرد فناوري پيشرفته توليد و پذيرش سيستم ABC مي‌پردازد. پژوهش حاضر با بهبود ابزار اندازه‌گيري تنوع محصول و با اتخاذ معياري جامع‌تر و پيروي از الگويي منطقي‌تر در مورد مفهومپذيرش نسبت به تحقيقات قبلي، نشان مي دهد كه بين تنوع محصول و پذيرش و كاربرد بهايابي ABC يك رابطه معنادار از نوع مستقيم خطي وجود دارد و از طرفي كاربرد فناوري پيشرفته توليد، شدت اثرگذاري تنوع محصول بر احتمال پذيرش و كاربرد بهايابي ABC را تحت تأثير قرار نمي‌دهد.

This paper examines the association among product diversity, advanced manufacturing technology, and activity-based costing adoption. Current theories strongly suggest that product diversity is a major determinant of the demand for ABC systems. To date, the results of empirical research on the relationship between product diversity and ABC adoption, have mainly accomplished in advanced countries, have generally been inconclusive. These results illustrate that there either may be no strong relationship, or that methodological issues may have constantly prevented researchers from achieving definite findings. In addition, this research completed in Iran, as a developing country, uses a dataset of survey responses from 136 Iranian manufacturing firms in the Tehran Stock Exchange, with 23.84% response rate, re-examines the relationship between product diversity and ABC adoption. This study by Improving upon the measurement of product diversity and distinguishing between ABC adoption as well as ABC use, examines whether the relationship is curvilinear or not, and/or is moderated by usage of AMT. This paper contributes to the literature by showing that product diversity, on average, is positively related to both ABC adoption and ABC use; namely, these relationships are linear. Furthermore, the relationship between product diversity and ABC use is not moderated by usage of AMT-that is-there is no interaction effect between AMT and product diversity. However, AMT is positively related to ABC use.