تاثير برنامه آموزشي مبتني بر سازه هاي تئوري شناختي اجتماعي بر ارتقاء رفتارهاي تغذيه اي زنان باردار شهر تبريز

Effectiveness of Educational Program Based on Social Cognitive Theory Constructs to Promote Nutritional Behaviors among Pregnant Women in Tabriz

سابقه و هدف: بارداري از دوره هاي ويژه در زندگي زنان است كه با افزايش نيازهاي تغذيه اي همراه است. مطالعه حاضر باهدف تعيين تاثير برنامه آموزشي مبتني بر سازه هاي تئوري شناختي اجتماعي در ارتقاء رفتارهاي تغذيه اي زنان باردار انجام پذيرفت. مواد و روش ها: اين مطالعه نيمه تجربي در سال 1394 روي 96 نفر زن باردار 3 منطقه شهر تبريز انجام گرفت. در هر منطقه يك مركز بهداشتي درماني به صورت تصادفي به عنوان گروه آزمون و يك مركز به عنوان گروه كنترل تعيين گرديد (هر گروه 48 نفر)، سپس برنامه آموزشي تدارك ديده شده بر روي گروه آزمون در قالب 5 جلسه 50 دقيقه اي، به مدت دو ماه اجرا شد. ابزار گردآوري اطلاعات شامل پرسشنامه براي سنجش سازه هاي تئوري شناختي اجتماعي و رفتار تغذيه اي بود كه قبل و دو ماه پس از آخرين جلسه آموزشي جمع آوري گرديد. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS-20 و به كارگيري آزمون هاي كاي دو، دقيق فيشر، مك نمار، تي مستقل و تي زوجي تحليل گرديد. يافته ها : نمرات مادران در سازه هاي آگاهي، انتظارات پيامد، ارزش هاي پيامد، خودكارآمدي، حمايت اجتماعي، خودتنظيمي، تعيين كنندگي متقابل و رفتارهاي تغذيه اي در گروه آزمون افزايش معني داري را نشان داد (0/001>P). همچنين بعد از مداخله آموزشي در گروه آزمون نسبت به گروه كنترل ميانگين نمرات دريافت اسيدفوليك، آهن، مولتي ويتامين و تعداد واحدهاي غذايي روزانه نان و غلات، شير و لبنيات، ميوه جات و سبزي ها افزايش معني دار را نشان داد (0/001>P). نتيجه گيري: اجراي مداخله آموزشي مبتني بر سازه هاي تئوري شناختي اجتماعي مي تواند نقش موثري در اصلاح الگوهاي رفتار تغذيه اي زنان باردار داشته باشند.

Background and Objectives: Pregnancy is the most significant stage of a woman's life which is accompanied with increased nutritional needs. This study aims to determine the effect of training program on the base of social cognitive theory constructs in order to improve nutritional behavior among pregnant women. Materials & Methods: This quasi-experimental study was conducted on 96 pregnant women in three zones of Tabriz city in 2015. In every zone، one health center was randomly assigned as intervention group and the other as control group (n=48 per group). Training program was applied on intervention groups for two months. Data were collected using a self-administered questionnaire with items on the social cognitive theory constructs and nutritional behavior questionnaire which was completed before and two months after intervention. Data was analyzed through SPSS-20 software by using independent t-test، paired t-test، chi-square، McNemar and fisher exact test. Results: Results showed that scores of knowledge، outcome expectancy، expectations، self-efficacy، social support، self–regulations، reciprocal determinism and nutritional behaviors were increased significantly in the experimental group (P<0.001). Also، means of intake scores of folic acid، iron، multivitamins، and the number of daily servings of bread and cereals، dairy products، fruits and vegetables were significantly higher in the experimental group rather than the control group after intervention (P<0.001). Conclusion: Implementation of educational intervention based on Social Cognitive Theory structures can be an effective role in modifying pregnant mothers' nutritional behavior.