كليدواژه :
مسجد حاج شهبازخان , مسجد دولتشاه , مسجد سپهسالار , نقوش تزييني , شهر كرمانشاه
چكيده فارسي :
طي دوره قاجاري در شهر كرمانشاه به عنوان يك شهر مهم و مركز حكومتي فرزند بزرگ فتحعلي شاه، محمدعلي ميرزا، بناهاي شاخصي از جمله مساجدي با ويژگي‌هاي تزييني خاص و زيبا ساخته‌شده است. در اين پژوهش، سعي بر آن است تا با تمركز بر دو مسجد دولتشاه و حاج شهبازخان كه از مهم‌ترين بناهاي مذهبي اين دوره در كرمانشاه هستند؛ تزيينات معماري آنها (كاشي‌كاري، آجركاري، گچ‌بري، حجاري و...) موردبررسي، توصيف و تحليل و مقايسه قرار گيرد. همچنين بر شناخت عناصر بومي منطقه، در خلق نقوش و مضامين تزيينات معماري اين مساجد تأكيد مي‌شود. دليل انتخاب اين دو مسجد آن است كه از لحاظ ماهيت تزيينات معماري و نقوش تزييني نسبت به ساير مساجد قاجاري كرمانشاه برتري خاصي دارند و شاخص‌هاي تزيينات معماري دوره قاجار در شهر كرمانشاه را مي‌توان در آنها به روشني مشاهده نمود. هدف پژوهش، شناسايي و طبقه‌بندي نقوش و مضامين اصلي تزيينات معماري مساجد دولتشاه و حاج شهبازخان دوره قاجار در شهر كرمانشاه، در قياس با مسجد سپهسالار در شهر تهران است تا به اين پرسش ها پاسخ داده شود: نخست، تزيينات معماري مساجد قاجاري دولتشاه و حاج شهبازخان شهر كرمانشاه به لحاظ نقوش و مضامين شامل چه موارد و ويژگي‌هايي است؟ دوم، چه تفاوت‌ها و تشابهاتي در تزيينات مساجد دولتشاه و حاج شهبازخان در شهر كرمانشاه، در قياس با مسجد سپهسالار در پايتخت قاجارها در شهر تهران مشاهده مي‌شود؟ يافته‌هاي تحقيق نشان مي‌دهد كه تزيينات معماري در مساجد قاجاري شهر كرمانشاه، نقوش هندسي، گياهي، جانوري و تزيين كتيبه‌اي را در برمي‌گيرند كه از نظر سبك و محتوا ارتباط نزديكي با ديگر تزيينات بناهاي هم‌دوره را نشان مي‌دهند. پژوهش حاضر، بر مبناي بررسي‌هاي ميداني و مطالعات كتابخانه‌اي و سپس با بهره‌گيري از روش‌هاي توصيفي - تحليلي صورت پذيرفته است.
چكيده لاتين :
During the Qajar era in the Kermanshah city, as an important city and the center of the government eldest son of Naseroddin shah, Mohammad Ali Mirza has made spectacular monuments including mosques with beautiful and special decorative features. In this study, an attempt was made, focusing on two mosques Dolatshah and Haj Shhbazkhan, the most important religious monuments of this period in Kermanshah, to study, describe, analyzed and compare their architectural decorations (Tiling, brickwork, stucco, carving, etc.). The study is to emphasize the native elements, in creating motifs and themes of architectural decoration of these mosques, as well. The main reason behind selecting these two mosques is that they have special advantage than the other Kermanshah Qajar mosque, and indicators architectural, as far as the nature of architectural decoration and decorative motifs are concerned and decorative elements in Kermanshah Qajar period can be clearly seen in them. The most important criteria to be examined in this study, consist of decorative indicators related to the architecture of these mosques in terms of color, function, content and way of implementation. Also a comparison is made between decorating these two mosques together and with Sepahsalar mosque; as one of the Index mosques Qajar era in Tehran city to understand differences and similarities decorative style local mosques with mosques in the Qajar capital. Research findings show that the architectural decoration in Qajar mosques of the Kermanshah city, includes geometric designs, flora, fauna, landscape and inscription decorated; that show a close relationship with other decorating contemporary in terms of style and content. The present study has been done based on field surveys and library studies, and then using descriptive and analytically methods.
