پژوهشي در كبوترخانه هاي مياندوآب

كبوترخانه ها كه از آنها با نام «كبوترخان» و «برج كبوتر» نيز ياد ميشود، مكانهايي براي استقرار كبوتران است كه به منظور تحصيل كود آنها براي استفاده در كشاورزي احداث شده اند. آگاهي دربارة تاريخچه اين نوع بناها اندك است. اين بناها در استان آذربايجان غربي كمتر مورد توجه مسئولان امر و حتي پژوهشگران واقع شده و تا حد زيادي به دست فراموشي سپرده شده اند. تاكنون پنج كبوترخانه در استان شناسايي و اقدامات لازم در زمينة ثبت آنها در فهرست آثار ملي ايران انجام شده است. از اين تعداد، كبوترخانة سردار (حسينعليخان افشار) در شهر تكاب و چهار كبوترخانة ديگر در شهرستان مياندوآب و در روستاهاي تقيآباد، قرهسقال، و اوچتپه قلعه واقع است. مصالح كبوترخانه ها خشت، آجر، و كاهگل است و به صورت چهارگوش و دوقلو ساخته شده اند و قدمتشان به دورة قاجاريه تا پهلوي ميرسد. با توجه به وضعيت مطلوب زيستمحيطي در جنوب استان و زمينة مساعد براي كشاورزي و نياز كشاورزان به اين بناها، به نظر ميرسد تعداد كبوترخانهها بسيار بيشتر از اين تعداد بوده است، ولي علل متعددي مانند تغيير الگوي كشت، انتقال مالكيت پيدرپي، گسترش شهرها و روستاها و سروصداي زياد كه باعث مهاجرت كبوترها شده، بالا رفتن ارزش زمين و در نتيجه تخريب و تبديل اين بناها به بناهاي مسكوني، و تيراندازي و دام- گذاري به تخريب و نابودي اكثر آنها منجر شده است. از اين بناهاي ارزشمند و در عين حال عجيب فقط چهار نمونه بر جاي مانده كه همين امر، توجه، حفاظت، مرمت، و جلوگيري از تخريب بيشتر آنها را الزامي ميسازد.