سدهاي موقت داستان تعمير بند ميران و پل شادروان در دورة قاجار

هدايت و مهار و دربند كردن رودخانه هاي خروشان كاري سترگ و نمايندة دانش و مهارت مهندسان هر سرزمين است و در هر عصر و دوراني تكنيكهاي ويژهاي ميطلبيده است. از تكنيكهايي كه مهندسان ايراني براي مهار و هدايت رودخانه ها به طور موقت به كار ميبستند «سلِّه » و «صندوق »اندازي است. آنان گاه در فصول كمبارش به كمك اين سازهها مسير رودخانه را به سمت آسيابها منحرف مي كردند و گاه اين سدها را در زمان تعمير تأسيسات آبي، نظير پلها و بندها، برپا ميكردند تا جريانِ آبِ رودخانه را بند بياورند تا در روند تعميرات خللي ايجاد نشود. موضوع اين مقاله معرفي سازوكار اين سدهاي موقت است تا به كمك آن به تصوري اجمالي از تكنيكي تدبيري دست يابيم كه مهندسان ايراني آن را در رودهاي خروشاني چون دز و كارون به كار مي بستند. در اسناد تاريخي دورة قاجاريه و در گزارش تعمير سازههاي آبي پلبند ميزان و پل شادروان در شوشتر نشانه هاي برپايي اين سازهها ديده ميشود. در اين مقاله ابتدا اسناد مورد پژوهش معرفي شده و سپس روايتهاي گوناگون اسناد با هم مقابله ميشوند تا نحوة عملكرد و سازوكار اين سازه ها روشن شود. در نهايت با تكيه بر اسناد، محل احتمالي برپايي سدها بر رود كارون و شهر شوشتر جانمايي ميشود.