بررسي مردم شناختي مساكن موقت مريان و روستاهاي مجاور آن نمونة مطالعه شده: پوري

در اين مقاله به فنون و روش هاي احداث مسكن موقت موسوم به »پوري« در كوهپايۀ تالش مركزي، يعني حاشيۀ كرگان رود جنوبي پرداخته شده است. در كنار آن موضوعات تأثيرگذار در احداث پوري براي درك بهتر ارتباط فضاها با جنسيت، مراتب اجتماعي افراد، و زمان استفاده از فضاها نيز بررسي شده است و در بخشي از نوشتار به تقسيم بندي فضاي داخلي پوري و جانمايي فضاها اشاره شده تا معلوم شود هر كدام از فضاها مربوط به كدام شئ يا فرآورده است. عالوه بر آن براي درك بهتر، و روشن تر شدن موضوع مورد بحث به مساكن مشابه پوري نيز اشاره شده است. توصيف و تحليل وضع مساكن موقت ييالقات تالش با استفاده از روش انسان شناسي تكنيك انجام شده است. در مجموع نزديك به سي نقطۀ روستايي و ييالقي بررسي و مطالعه شد و به اين منظور به طور ميانگين در هر نقطه با دو تا پنج نفر مصاحبه شد. وضعيت هر يك از نقاط با استفاده از فن مشاهدة دقيق، ثبت و شرايط مرتبط با مساكن موقت ارزيابي شده است. مهم تر آنكه در كنار پژوهش كيفي، پيمايشي كمي با استفاده از مشاركت مستقيم و نمونه گيري از افراد مطلع و معتمد محلي با بهره گيري از پرسش هاي از پيش تدوين شده و هدف دار به سرانجام رسيد. به قول كوتاك تركيبي از روش پيمايشي و مردم نگاري دقيق مي تواند چشم اندازهاي جديدي را در زندگي جوامع پيچيده پيش چشم ما بگشايد. هدف اصلي اين بررسي ها مطالعات مردم شناسي با بهره گيري از دانش عامه، يافتن علل و عوامل گوناگوني است كه در فقدان اسناد و مدارك مربوط به معماري و مسكن موقت مؤثر بوده اند. اين پژوهش در روستاي مريان و روستاهاي پيرامون آن در كوه پايۀ تالش مركزي انجام گرفته است. اگرچه امروزه آثاري از معماري پوري در محوطه هاي باستان شناسي مريان و طول گيالن در حوزة تالش مركزي يافت نمي شود، ولي مطمئن هستيم با تالش و دقت بيش تر مي توان شواهدي از وجود مساكن موقت همانند پوري و نظاير آن را پيدا كرد. اين پژوهش همراه با حضور در ميدان تحقيق و بهره گيري از مشاركت و پرسش از افراد مطلع و معتمد محلي در سي نقطۀ مسكوني ثابت و موقت از جمله مريان و روستاهاي پيرامون آن در كوه پايۀ تالش مركزي انجام گرفته است. با در نظر گرفتن وضعيت اقليمي، جغرافيايي، معيشتي، و آب و هوايي منطقه، براي ما روشن است كه مسكن ساكنان اوليۀ اين نقاط از نوع »پوري« بوده است. مواد و مصالح به كاررفته در آنها از جمله چوب و شاخه و برگ درختان محلي به مرور زمان از بين رفته است و همين امر باعث شده امروزه آثار ملموسي از اين نوع مساكن در دست نداشته باشيم. همين قدمت و استمرار استفاده از پوري توسط ساكنان محلي باعث شده تا مردم براي هر نوع بهره برداري از پوري، بنا بر نياز روزمره كاركرد، كاربرد، ساختار و شكل آن را تغيير داده وُوري،ِ مسكن جديدي را با نام متناسب با كاركرد به وجود آورند. اين مساكن موقت كومه، تخته پوري،ورل، اووله، الاجق،گچ،قزيل، و صوميه ناميده مي شوند.