تأثير فشارهاي فرهنگي ـ اجتماعي در شكل‌دهي به نارضايتي بدني بين دختران نوجـوان: بررسي نقش واسطه‌ اي مقايسـه و دروني‌ سـازي ايده‌آل‌ هاي ظاهـري

The effect of the sociocultural pressures in the development of body dissatisfaction among adolescent girls: The investigation of mediator role for comparison and internalization of the appearance ideals

زمينه و هدف: نوجواني يكي از مراحلي است كه طي آن، نوجوانان تغييرات معنادار جسماني را تجربه مي‌كنند. اين تغييرات خصوصاً در دختران منجر به تغييراتي در تصوير بدني مي‌شود اما تصوير بدني، پديده­اي روان­شناختي است كه عميقاً تحت تأثير عوامل فرهنگي ـ اجتماعي قرار مي­گيرد؛ بنابراين لازم است تصوير بدني در بافت فرهنگي آن مورد مطالعه قرار بگيرد. پژوهش حاضر با هدف بررسي نقش فشارهاي فرهنگي ـ اجتماعي و مكانيسم‌هاي واسطه­اي آن در شكل­دهي به نارضايتي بدني بين دختران نوجوان ايراني انجام گرفت. روش اجرا: يك نمونه‌ي 250 نفري از دانش‌آموزان دختر 15 تا 18 سال از شهر كرج به روش نمونه­گيري خوشه­اي چندمرحله­اي انتخاب شدند و به مجموعه­ مقياس­هاي «نگرش­هاي فرهنگي اجتماعي نسبت به ظاهر»، «مقياس تجديدنظرشده‌ي مقايسه‌ي ظاهر بدني» و «مقياس رضايت از نواحي بدن» پاسخ دادند. داده­هاي گردآوري‌شده با استفاده از روش تحليل مسير در LISREL8.2 مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. يافته‌ها: نتايج تحليل مسير نشان داد مسيرهاي فشار همسالان و رسانه­ها بر دروني­سازي استانداردهاي زيبايي داراي ضرايب معنادار است اما مسير فشار والدين بر دروني‌سازي معنادار نيست. همچنين دو مكانيسم مقايسه و دروني­ سازي ايده‌آل­ هاي‌ ظاهري ارتباط بين فشارهاي فرهنگي ـ اجتماعي و نارضايتي بدني را ميانجي‌گري مي­كند. نتيجه‌گيري: اين يافته­ها نشان مي‌دهد رويكرد فرهنگي ـ اجتماعي مي‌تواند شكل­گيري نارضايتي بدني را برمبناي فشارهاي فرهنگي ـ اجتماعي و مكانيسم­هاي واسطه­اي آن بين دختران نوجوان ايراني پيش‌بيني كند.

Background and Aim: The adolescence is one of the phases that adolescents experience significant physical changes during it, these change can causes the changes in body image especially in girls but body image is a psychological phenomenon that be powerfully affected by sociocultural factors. So, it is necessary to study body image in cultural context. The present study aimed to investigate the role of the sociocultural pressures and mediators mechanisms in the development of dissatisfaction among Iranian Adolescent Girls. Methods: A sample of 250 adolescent girls, ages 15 to 18, were selected from Karaj city by using multi-stage cluster random sampling and responded a set of questionnaires including "The Sociocultural Attitudes Towards Appearance Scale-4 (SATAQ-4)", "Physical Appearance Comparison Scale-Revised (PACS-R)" and "Body Areas Satisfaction Scale (BASS)". The collected data analyzed using Lisrel and was used path analysis method. Results: The results of the path analysis indicated that the paths of media and peer pressure on internalization had significant coefficients but the path of parent pressure was not significant. Also, the mechanisms of the appearance compare and internalization mediate the relationship of sociocultural pressures and body dissatisfaction. Conclusion: The results indicate sociocultural perspective can predict the development of dissatisfaction among Iranian Adolescent Girls based on sociocultural pressures and their mediator mechanisms.