بررسي پراكندگي و فعاليت فصلي كنه هاي سخت (خانواده ايگزوديده) صيدشده از نشخواركنندگان اهلي در شهرستان فامنين استان همدان

Distribution and Seasonal Activity of Hard Ticks (Acari: Ixododae) Infesting Domestic Ruminants in Famenin County, Hamadan Province, Iran

سابقه و هدف: كنه‌هاي سخت يكي از مهم‌ترين اكتوپارازيت‌هاي اجباري خون‌خوار مهره‌داران، متعلق به رده عنكبوتيان مي‌باشند كه در انتقال عوامل بيماري‌زايي از قبيل آربو ويروس‌ها، باكتري‌ها و انگل‌ها به انسان و حيوانات در ايران و سراسر دنيا نقش دارند. به همين منظور اين مطالعه با هدف شناسايي و تعيين انتشار و پراكندگي كنه هاي سخت در يك منطقه، به‌منظور پايش برنامه كنترل آن‌ها و در نتيجه پيشگيري از بيماري ها انجام گرديد. مواد و روش‌‌ها: در اين مطالعه توصيفي- مقطعي نمونه‌برداري از نقاط مختلف بدن دام و در چهارفصل از چهار جهت جغرافيايي وپنج روستاي شهرستان فامنين طي سال 95- 1394 انجام گرديد. كنه‌ها ابتدا با استفاده از محلول كلروفرم تحريك و سپس بوسيله پنس از دام‌هاي اهلي جدا شدند و با استفاده از كليد تشخيص معتبر اقدام به تشخيص نمونه‌ها در سطح جنس و گونه گرديد. يافته‌ها: در اين بررسي از 800 دام موردمطالعه شامل گاو، گوسفند و بز،150 مورد آلودگي مشاهده شد (18/7درصد). از274 كنه جمع‌آوري‌شده تعداد 259 كنه سخت شامل چهار جنس هيالوما، درماسنتور، ريپي‌سفالوس و همافيزاليس تشخيص داده شد. بيشترين تنوع گونه‌اي با چهار گونه مشتمل بر هيالوما اسكوپنس (هيالوما دتريتوم)، هيالوما آسياتيكوم، هيالوما مارژيناتوم و هيالوما آناتوليكوم به جنس هيالوما تعلق داشت. جنس هيالوما با (73/74 درصد) بالاترين وفور بعدازآن جنس درماسنتور با (15/15درصد)، ريپي سفالوس (10/03درصد) و جنس همافيزاليس با (1/15 درصد) كم‌ترين وفور را داشته است.بيشترين وفور كنه‌ها با تعداد 152 عدد مربوط به فصل بهار بوده است. نتيجه‌گيري: نتايج اين مطالعه بيانگر حضور متنوعي از كنه‌هاي سخت در منطقه بود و بيشترين وفور آنها در فصل بهار مشاهده شد. با توجه به اهميت اين كنه‌ها در انتقال انواع بيماري‌ها به انسان ونشخواركنندگان اهلي، مسئولين بهداشتي و سازمان‌هاي ذي‌ربط بايد اقدامات بهداشتي مناسب جهت كنترل و مبارزه با اين انگل‌هاي خارجي را به عمل‌آورند.

Background and Objective: Hard ticks (Acari: Ixodidae) are one of the most important obligate ectoparasites of vertebrates, belonging to class Arachnida, which transmit a wide range of pathological agents such as viruses, bacteria, and parasites to humans and animals in Iran and around the world. Identifying the distribution of hard ticks in a region is important to monitor their control program, and thereby prevent disease transmission. Materials and Methods: In this cross-sectional descriptive study, sampling was carried out from different parts of the livestock body during four seasons in four geographical directions and five villages of Famenin County, Hamadan Province, Iran, during 2015-2016. The ticks were initially stimulated by using chloroform solution and then separated from domestic ruminants by forceps. The collected ticks were sent to a laboratory, and then their sex and species were identified by using valid diagnostic keys. Results: We studied 800 domestic ruminants, including cattle, sheep, and goats, and found 150 (18.7%) cases of infestation. A total of 274 ticks were collected, 259 of which were hard ticks including four genera of Hyalomma, Dermacentor, Repicephlus, and Haemaphysalis. The greatest diversity of species, including Hyalomma scopens (Hy. deteritum), Hyalomma asiaticum, Hyalomma marginatum, and Hyalomma anatolicum belonged to the genus Hyalomma. The frequency rates of Hyalomma, Dermacentor, Rhipicephalus, and Hemaphysalis genera were 73.74%, 15.05%, 10.03%, and 1.15 %, respectively. The highest abundance of ticks was observed in spring (152). Conclusion: The results of this study indicate the diversity of hard ticks in the region and the highest abundance of ticks in spring. Considering the importance of ticks in disease transmission among humans and domestic ruminants, health authorities and respective organizations should take appropriate health measures to control and combat these external parasites