بررسي كيفي مشاركت مردان متأهل در تنظيم خانواده در شهرستان زنجان

Male Participation in Family Planning in Zanjan, 2011: a Qualitative Study

مقدمه: اين مطالعه با هدف توضيح و كشف مشاركت مردان در برنامه بهداشت باروري و تنظيم خانواده و عوامل مؤثر بر آن در شهرستان زنجان در سال 1390 با استفاده از روش كيفي (مصاحبه عميق) در بين مردان متأهل ساكن شهرستان زنجان انجام گرفت. روش كار: بر اساس متون و نظريه‌هاي رفتار باروري، يك مدل پنداشتي در نظر گرفته شد و بر اساس آن، هدايت مصاحبه‌ها و جهت سؤالات مشخص گرديد. رويكرد تحقيق، تحليل محتوايي قياسي و نمونه‌گيري به روش هدفمند با حداكثر تنوع بود. با استفاده از مصاحبه عميق و نيمه ساختاريافته در تير ماه و مرداد ماه 1390 به جمع‌آوري اطلاعات پرداخته شد. در مصاحبه‌ها از راهنماي موضوعي مبتني بر مدل مفهومي استفاده شد. موضوعات مورد بحث شامل آگاهي، نگرش (نسبت به تنظيم خانواده و نقش‌هاي جنسيتي)، درك از خطر، رفتار استفاده از روش‌هاي پيشگيري و مشاركت در آن و عوامل محيطي بود. تحليل محتواي موضوعي به دو روش چارت موضوعي و نقشه مفهومي انجام شد. يافته‌ها: داده‌هاي اين مطالعه در سه حيطه طبقه‌بندي گرديدند: ماهيت مشاركت، تسهيل كننده‌هاي مشاركت و موانع مشاركت. ماهيت مشاركت شامل ارتباط كلامي با همسر، درك متقابل از نيازهاي همسر و استفاده از روش‌هاي مردانه بود. تسهيل‌كننده‌هاي مشاركت شامل شهرنشيني و تحصيلات، اطلاعات و دسترسي به رسانه‌ها و نگرش مثبت نسبت به تنظيم خانواده و جنسيت بود و موانع مشاركت شامل زمان نامناسب كار مراكز بهداشتي، تك جنسيتي بودن مراكز بهداشتي، نگرش منفي به تساوي جنسيتي، ماهيت و عوارض روش‌هاي پيشگيري مردانه و حس آسيب‌پذيري كم نسبت به بيماري‌هاي مقاربتي بود. نتيجه‌گيري: در كل نگرش مردان زنجاني نسبت به مشاركت در بهداشت باروري و تنظيم خانواده رضايت‌بخش مي‌باشد، هر چند موانعي مانند زمان نامناسب كار مراكز بهداشتي، تك جنسيتي بودن مراكز، برخي نگرش‌هاي جنسيتي و عوارض برخي روش‌هاي مردانه و آگاهي كم در خصوص روش‌هاي پيشگيري، موجب مشاركت كم‌تر در برخي مردان مي‌گردد. مداخلات مناسب متناسب با نتايج اين تحقيق مي‌تواند موجب ارتقاي مشاركت مردان در تنظيم خانواده گردد.

Introduction: This study aimed to investigate male participation in reproductive health and family planning in Zanjan in 2011. Methods: This was a qualitative study conducted among married men resided in rural and urban areas of Zanjan. A conceptual model was considered for the study based on the literature and existing theories of reproductive behaviors to guide the interviews and direct the queries. The deductive content analysis was used as the main approach for this study. Purposive sampling with maximum variability was used to select the participants. Data were collected via 33 semi-structured and in-depth interviews during July-Aug 2011. Topics discussed included knowledge, attitude (towards family planning and gender roles), risk perception, behavior and environmental factors. Data were analyzed using conceptual framework and conceptual mapping approach. Results: The data of this study was categorized into three main areas: 1) Nature of male participation 2) Facilitators of male participation and 3) Barriers of male participation. Nature of male participation included verbal communication with spouse about contraception, mutual understanding of spouse’s reproductive health needs and use of male contraceptive methods. Facilitators of male participation included education and living in urban areas, knowledge about contraceptives and access to media, positive attitudes towards family planning and gender issues. The barriers of male participation included inappropriate working hours of health clinics which provide contraceptive and counseling services, lack of access to male health care providers in such clinics, negative gender beliefs, and complications related to some male methods and low risk-perception towards sexually transmitted diseases. Conclusion: Although men’s attitudes towards participation in reproductive health and family planning in Zanjan seems to be appropriate, there were some barriers prevented men from participating in family planning actively. These barriers included inappropriate working hours of family planning clinics, lack of access to male health care provider, some gender beliefs and complications and inconvenience of using male methods and lack of knowledge on contraceptive methods. Appropriate interventions based on the results of this study might enhance male participation in family planning.