بررسي شاخص‌هاي مهم تحقيق و روند آن در ايران و جهان

Major Research Indicators and their Trends in Iran Compared to the World

مقدمه: تحقيق يكي از اصلي‌ترين عناصر هر نظام توسعه مي‌باشد. امروزه تحقيق و توسعه چگونگي تخصيص بودجه و مسايل مالي را تعيين مي‌كند. شكاف علمي كشورهاي توسعه يافته و در حال توسعه نيز بر اساس سهم تحقيق و توسعه در فعاليت‌هاي مختلف اقتصادي، اجتماعي و سياسي آن‌ها سنجيده مي‌شود.اما از آن جا كه براي توسعه‌يافتگي، انتهايي نمي‌توان متصور بود، كشورهاي در حال توسعه سعي مي‌كنند كشورهاي توسعه يافته‌تر را الگوي خود قرار داده و خود را به آن‌ها نزديك كنند؛ اما اندازه‌گيري اين كه چقدر به اهداف خود دست يافته‌اند نيازمند ابزارهايي است. محققان و سازمان‌هاي متعددي مانند بانك جهاني و دفتر برنامه‌هاي توسعه سازمان ملل سعي در ارايه شاخص‌هايي براي اين منظور كرده و اطلاعات كشورهاي مختلف را همه ساله در سايت‌ها و انتشارات خود منتشر مي‌كنند. هدف از اجراي اين تحقيق، بررسي برخي شاخص‌هاي مهم تحقيق و روند آن در كشور، برگرفته از شاخص‌هاي سايت بانك جهاني، مؤسسه آمار سازمان يونسكو و ساير منابع مي‌باشد. روش كار: در اين مطالعه توصيفي با استفاده آخرين اطلاعات موجود در جداول سري‌هاي زماني سايت بانك جهاني، مؤسسه آمار سازمان يونسكو و تعدادي از منابع داخلي، شاخص‌هاي اصلي توسعه و تحقيق شامل: سهم اعتبارات تحقيق و توسعه از توليد ناخالص ملي، شاخص منابع انساني، تعداد مقالات چاپ شده و سهم بخش‌هاي مختلف در اعتبارات تحقيق و توسعه را مورد پژوهش قرار داديم و موقعيت كشورمان در منطقه و در جهان در خصوص شاخص‌هاي فوق را ارزيابي كرديم. يافته‌ها: از نظرشاخص‌هاي توسعه و تحقيق، رتبـه كشورمان در سهم اعتبارات تحقيق و توسعه از توليد ناخالص داخلي بين كشورهاي منطقه خاورميانه، رتبه اول را دارد. ميزان شاخص ياد شده از 0.34% در سال 1349 به 0.8 درسال 1387 رسيده است. ميزان شاخص تعداد محققان در يك ميليون نفر جمعيت در طي سال‌هاي 2001 تا 2008 بيش از دو برابر رشد داشته است. در سال 2001 اين شاخص 335 و در سال 2008 به 747 محقق در يك ميليون نفر رسيده است. رشد مقالات علمي چاپ شده در كشورمان در سال 2009 نسبت به سال 2001 رشد 6 برابري داشته است. در سال 2009، كشورمان با توليد 6313 مقاله در رتبه 21 جهان قرار داشته است. 61.6% هزينه‌هاي تحقيق و توسعه در كشورمان توسط بخش دولتي تأمين مي‌شود. نتيجه‌گيري: ايران از نظر اغلب شاخص‌هاي تحقيق و توسعه پس از پيروزي انقلاب اسلامي پيشرفت چشمگيري داشته است. با اين وجود در كشور ما بخش اعظم اعتبارات تحقيق از طريق بودجه عمومي دولت تأمين و پرداخت مي‌شود. از طرفي سياست‌گذاري‌ها و تصميم‌گيري‌ها بر مبناي تحقيق انجام نمي‌شود.

Introduction: Research is a major element for development of countries. Nowadays, budgets and financial allocations are directed by research and development (R&D) issues. Investment in research and development units is considered as a competitive advantage. Scientific gap between developed and developing countries is measured based on the contribution of research and development activities in various economic, social and political issues. As there is no limitation for development, many developing countries try to follow developed countries and employ some indicators and instruments to measure the goals. The purpose of this study was to assess some important indicators of research and their trends through websites of the World Bank, UNESCO Institute for Statistics and other sources websites. Methods: In this study, using the latest available data in time series charts of the websites of the World Bank, UNESCO Institute for Statistics and a number of internal resources, the main indicators of research and development, including the research and development gross domestic product share of credits index, human resources index, and the number of published articles were considered. Moreover, contribution of various sectors in research and development funding was assessed. Results: Iran is in the first place among the Middle Eastern countries, regarding the share of research and development funds from GDP. The index has been increased from 0.34 in 1970 to 0.8 in 2008. The number of researchers per million individuals has been increased more than twice from 2001 (335 researchers per million) to 2008 (747 researchers per million). The growth of scientific articles published in Iran has been increased six times from 2001 to 2009. In 2009, the country produced 6313 articles and has been ranked in the 21st place in the world. Overall, 61.6% of the research and development costs are funded by public sector. Conclusion: The majority of the research and development indices have remarkable progress after the Islamic Revolution however, the bulk of research budgets are funded by public sector. Moreover, policies and decisions are not made based on research results.