جلب مشاركت نهادهاي محلي در مراكز مجري طرح پزشك خانواده و بيمه روستايي استان‌هاي شمالي ايران

Local Organizations Participation in Health Centers Performing Rural Insurance and Family Physician Program in Northern Provinces of Iran

مقدمه: با اجراي برنامه پزشك خانواده و بيمه روستايي، جلب مشاركت نهادهاي محلي و مردم از طريق تشكيل هيأت امناء و جذب رابط بهداشتي مورد تأكيد قرار گرفت. اين مطالعه به منظور تعيين ميزان جلب مشاركت نهادهاي محلي در استان‌هاي شمالي ايران انجام گرفت. روش كـار: اين مطالعه از نوع مقطعي بود كه در شش ماهه دوم 1391 انجام گرفت. 25% مراكز مجري طرح پزشك خانواده و بيمه روستايي در سه استان گلستان، مازندران و گيلان، مجموعاً 139 مركز از 552 مركز مجري به صورت تصادفي سيستماتيك به عنوان نمونه‌هاي پژوهش انتخاب شدند و در هر مركز منتخب، ميزان جلب مشاركت اعضاي نهادهاي محلي در دسترس مورد بررسي قرار گرفت. ابزار جمع‌آوري داده‌ها پرسشنامه محقق ساخته بود كه روايي و پايايي آن مورد تأييد قرار گرفت. داده‌ها در SPSS 18 با آزمون‌هاي مرتبط آماري در سطح معناداري 05/0 α< تحليل شد. يافته‌ها: از 139 مركز مورد بررسي، 57 مركز (41%) نسبت به تشكيل هيأت امناء اقدام كردند كه در استان‌هاي شمالي (با بالاتر بودن آن در استان گلستان) تفاوت معنادار داشت (p=0.001). مركز61 (43.9%) نسبت به جذب رابط بهداشتي اقدام كردند كه در استان‌هاي شمالي (با بالاتر بودن آن در استان گيلان) تفاوت معنادار داشت (p=0.001 ). ميانگين درخواست مشاركت خانه‌هاي بهداشت و مراكز بهداشتي درماني از اعضاي نهادهاي محلي در طول شش ماه گذشته جهت مداخله در حل مشكلات مربوط به سلامت به ترتيب 2.7 ± 1.6و 1.7 ± 1.3 بار و جهت تأمين منابع و امكانات مورد نياز براي اجراي مداخلات سلامت 1.8 ± 1.3 و 1.1 ± 1.0 بار و براي شركت در جلسات رسمي 3.1 ± 1.7 و 1.9 ± 1.3 بار بود. ميزان درخواست مشاركت خانه‌هاي بهداشت جهت تأمين منابع (با بالاتر بودن آن در استان مازندران) (p=0.009 )و ميزان شركت اعضاي نهادهاي محلي در جلسات رسمي مركز بهداشتي درماني (با بالاتر بودن آن در استان گلستان) در استان‌هاي شمالي كشور (p=0.005 )تفاوت معنادار وجود داشت. نتيجه‌گيري: اين مطالعه نشان مي‌دهد كه درصد زيادي از مراكز مجري نسبت به جلب مشاركت جامعه اقدام نكرده اند. لذا براي گسترش و توسعه جلب مشاركت جامعه در همه مراكز مجري، بايد برنامه‌هاي مداخله‌اي طراحي و اجرا گردد.

Introduction: Participation of people and local organizations can be achieved by activities of the Board of Trustees and health volunteers. This study was conducted to evaluate the participation rate of local organizations in health centers performing rural insurance and family physician program in the Northern provinces of Iran. Methods: This cross-sectional study was conducted during the second half of 2012. Twenty five per cent of health centers performing family physician program in three provinces of Golestan, Mazandaran, and Gillan (139 centers out of 552 ones) were selected randomly from certain clusters of the study. In each selected center, participation rate of local organizations were evaluated. A validity and reliable researcher-made questionnaire was used for data gathering. Data were analyzed in the SPSS-18 with significant level of p<0.05. Results: Fifty seven health centers out of 139 ones (41%) had established a Board of Trustees. The Board of Trustees establishment was more in the Northern provinces (p=0.001). In 61 health centers (43.9%), health volunteers were employed with a more significant employment rate in the Northern provinces (p=0.001). The mean request rate of health homes and health centers from local organizations to take part in health problem solving were 2.7 ± 1.6 and 1.7 ± 1.3 times, respectively. The request rate for providing resources and facilities in performing health interventions were 1.8 ± 1.3 and 1.1 ± 1.0 times, respectively and the request rate for participation in formal meetings were 3.1 ± 1.7 and 1.9 ± 1.3, respectively. The request rates of health homes for providing resources and participation in formal meetings were significantly different in the provinces (p=0.009 and p=0.005, respectively). Conclusion: This study showed that a large number of health centers did not follow community participation measurements. Interventional programs should be planned and conducted to improve community participation in health centers.