بررسي روابط متقابل ميان صفات در ژنوتيپ‌هاي گندم با استفاده از روش باي‌پلات

Study on trait relations of wheat genotypes using the Biplot method

تنش شوري يكي از تنش‌هاي غيرزنده مهم در مناطق خشك و نيمه‌خشك از جمله ايران مي‌باشد. تنوع بالايي ميان ژنوتيپ‌هاي گندم نان ايراني از نظر تحمل به شوري مشاهده شده است. در اين تحقيق براي مطالعه روابط متقابل ميان صفات مختلف و همچنين ارزيابي عملكرد ژنوتيپ‌هاي‌گندم از روش باي‌پلات استفاده شد. در اين مطالعه 110 ژنوتيپ گندم نان در مزرعه تحقيقاتي مركز ملي تحقيقات شوري، در دو شرايط بدون تنش و تنش شوري مورد ارزيابي قرار گرفتند. شوري آب آبياري در شرايط بدون تنش و تنش شوري به ترتيب 2 و 10 دسي‌زيمنس بر متر بود. نتايج نشان داد كه عملكرد بيولوژيك و شاخص برداشت همبستگي مثبت بالايي با عملكرد دانه در هر دو شرايط بدون تنش و تنش شوري داشتند. بنابراين بنظر مي‌رسد كه عملكرد بيولوژيك و شاخص برداشت مي‌توانند بعنوان معيارهاي مناسب براي انتخاب ژنوتيپ‌هاي با عملكرد بالا در شرايط بدون تنش و تنش شوري مورد استفاده قرار گيرند. در اين تحقيق در بين 110 ژنوتيپ گندم نان مورد بررسي، لاين‌هاي اميدبخش پيشرفته Salt22، Salt29 و Salt30 بعنوان متحمل‌ترين ژنوتيپ‌ها به تنش شوري شناسايي شدند كه مي‌توان مي‌توان در مناطق شور و بعنوان والدين براي بهبود ژرم‌پلاسم گندم براي تحمل به شوري در برنامه‌هاي اصلاحي استفاده نمود.

Salinity stress is one of the major abiotic stresses in arid and semi-arid regions of the world, such as Iran. In this research to finding interrelationships between different traits and performance; some wheat genotypes were evaluated by using biplot method. In this study, 110 bread wheat genotypes were evaluated in two conditions (normal and saline stress) at the research field of the National Salinity Research Center (NSRC). The salinity of water used in irrigation in saline and normal conditions was 10 and 2 dS.m-1 respectively. Also the average of soil salinity rate in saline and normal condition was 9.5 and 2.7 dS.m-1 respectively.The results revealed that there was a strong positive association between biological yield and harvest index with seed yield in both normal and saline conditions. Therefore, it seems that biological yield and harvest index could be used as a suitable criterion in selecting for increased seed yield in wheat. In this research among 110 studied bread wheat genotypes, promising advanced lines Salt22, Salt29 and Salt30 were identified as the most salinity-tolerant genotypes that these lines can be utilized for salt-affected areas and as donor parents in wheat breeding programs for further improvement of germplasm for salinity tolerance.