اثر نظامهاي مختلف كوددهي (زيستي و نانوزيستي) بر رشد، غلظت عناصر، عملكرد پيكره رويشي و اسانس رزماري (Rosmarinus officinalis L.) تحت تنش خشكي

Effects of different fertilization systems (bio and nano-bio) on growth, elements concentration, foliage and essential oil yield of rosemary (Rosmarinus officinalis L.) under drought stress

آزمايشي در سال‌هاي 1393-1395 به‌صورت كرت‌هاي يك‌بار خرد شده در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار در پژوهشكده كشاورزي دانشگاه زابل اجرا شد. تنش خشكي در چهار سطح شامل 30، 50، 70 و 90 درصد آب قابل دسترس گياه به‌عنوان عامل اصلي و كود در چهار سطح شامل نانوبيوميك، نيتروكسين، ميكوريزا و عدم كاربرد كود به‌عنوان عامل فرعي در نظر گرفته شد. اثر متقابل سال، تنش خشكي و كود براي كليه صفات مورد بررسي معنا‌دار شد. در تيمار آبياري با 90 درصد رطوبت قابل دسترس و كود نانوبيوميك در سال دوم، بيشترين ارتفاع بوته (37/75 سانتي‌متر)، تعداد شاخه در بوته (47/01 شاخه)، وزن تر و خشك شاخ و برگ (به‌ترتيب86/60 و 31/82 گرم در بوته)، عملكرد پيكره رويشي (1750/38 كيلوگرم در هكتار)، درصد نيتروژن و فسفر برگ (13/53 و 0/742 درصد) به‌دست آمد. بالاترين درصد پتاسيم برگ (7/07 درصد)، درصد اسانس (1/575 درصد) و عملكرد اسانس (31/22 و 1716/93 گرم در بوته/كيلوگرم در هكتار) به تيمار آبياري با 30 درصد رطوبت قابل دسترس و كود نانوبيوميك در سال دوم تعلق داشت. تركيبات 1، 8 سينئول، β-ترپينئول و ليمونن مهم‌ترين تركيبات اسانس گياه رزماري بودند. تنش خشكي موجب تغيير و كودهاي نانوزيستي و زيستي موجب افزايش تركيبات اسانس رزماري شدند. كود نانوبيوميك نسبت به ساير كودهاي زيستي، توانست تنش خشكي را بهتر تعديل نمايد و موجب بهبود رشد، عملكرد پيكره رويشي و اسانس و تركيبات اسانس رزماري شود. بنابراين، در راستاي نيل به اهداف كشاورزي پايدار استفاده از آن جهت بهبود ويژگي‌هاي زراعي و بيوشيميايي رزماري توصيه مي‌گردد.

It seems that replacement of chemical inputs with ecological compatible inputs (organic amendments) is necessary as a step towards transition from common to sustainable agriculture. In this regard, an experiment was conducted in a split plot based on randomized complete block design with three replications, at the Agricultural Research Institute of Zabol University, during 2014-2016. Main plots consisted of irrigation with 30, 50, 70 and 90% of available water and subplots including plant nutrition with bioumik, nitroxin, mycorrhiza, and no fertilizer. Effects of interaction of year, drought stress and fertilizer was significant on all studied traits. The highest plant height (37.75 cm), number of branches per plant (47.01), fresh and dry weight of herb (86.60 and 31.82 g. plant-1, respectively), foliage yield (1750 Kg.ha-1) and leaf nitrogen and phosphorus content (13.35 and 0.742%, respectively) were obtained from in the irrigation with 90% available water and bioumik fertilizer treatment in the second year. The maximum potassium concentration (7.07%) and essential oil percentage (1.575%) and yield (31.22 and 1716.93 g. plant-1/Kg.ha-1) were obtained by irrigation with 30% available water and bioumik fertilizer in the second year. 1, 8 cineole, -terpineol and limonene were the most important compounds of rosemary essential oil. Drought stress caused changes and bio and nano bio-fertilizers were increased rosemary essential oil components . Bioumik than other fertilizers, amend better drought stress and improved rosemary growth, foilage and essential oil yield and its components . Thus, to achieve sustainable agriculture, it is recommended to improve agronomic and biochemical properties of rosemary.