نقش لابي‌گري و تضاد منافع در تصميم‌گيري‌هاي نظام سلامت ايران

The Role of Lobbying and Conflict of Interests on the Iranian Health System Decision-making

مقدمه: هر چند نظام‌هاي سلامت به‌دنبال حصول اهداف سلامت با استفاده از رويكردهاي مبتني بر شواهد علمي و ارزشي مي‌باشند اما تصميم‌گيري‌ها در اين حوزه تحت تأثير برخي عوامل ناملموس و پيش‌بيني نشده قرار مي‌گيرد. هدف اين مطالعه بررسي نقش لابي‌گري و تضاد منافع در تصميم‌گيري‌هاي نظام سلامت كشور مي‌باشد. روش كار: در اين مطالعه كيفي براي گردآوري داده‌ها از بررسي متون و مصاحبه با خبرگان نظام سلامت استفاده شد. مصاحبه‌هاي نيمه‌ساختار يافته با30 نفر از خبرگان نظام سلامت از سطوح خرد، ميانه و كلان انجام شد. اطلاعات حاصل ازطريق چارچوب مفهومي تركيبي (استنتاجي/ استقرايي) تحليل شدند. يافته‌ها: دو تم اصلي و شش زيرتم شناسايي شدند. تم اصلي ”اثرات تضاد منافع بر نظام سلامت“ شامل زيرتم‌هاي اثر بر اجراي برنامه‌ها، اثر بر روابط بين‌بخشي سازمان‌هاي ملي و اثر بر تصميم‌گيري‌هاي مردم براي انتخاب فناوري‌هاي سلامت بود و تم اصلي ”اثرات لابي‌گري بر نظام سلامت“شامل زيرتم‌هاي اثر بر تصويب قوانين مربوط به وزارت بهداشت، اثر بر گرفتن بودجه بيش‌تر، اثر بر اجرا يا عدم اجراي برنامه‌هاي خاص بود. نتيجه‌گيري: وجود تضاد منافع در نظام سلامت بيانگر عدم نظارت و كنترل كافي از سوي نهادهاي مسئول مي‌باشد اما لابي‌گري اگر به‌صورت اصولي و در راستاي مكتب اخلاقي سودگرايي باشد؛ در نهايت باعث حفظ منافع بيماران مي‌شود.

Background: Health systems attempt to fulfill health goals through evidence-based and value-oriented approaches, but decision-making in this sector is under the influence of some unknown and unexpected factors. The current study aimed at examining the role of lobbying and conflict of interests on the Iranian health system decision-making. Methods: The literature review and interview with key experts were used in the current qualitative study to collect data. Thirty semi-structured interviews were carried out at micro, meso, and macro levels. Data were analyzed and interpreted through a mixed (inductive/deductive) thematic framework. Results: Two themes and 6 subthemes were categorized based on the analyses; the theme of “the effects of conflict of interests on health system” with subthemes of effect on plans implementation, effect on intersector relations of national bodies, effect on public decisions, and also the theme of “effects of lobbying on health system” including subthemes of effect on attaining more budget or obtaining extra resources, effect on health technologies buying, and effect on implementation or non-implementation of special plans. Conclusions: Conflict of interest indicates insufficient monitor of health system authorities, but lobbying can protect patients’ rights, if it is principally and ethically aligned with utilitarianism.