بررسي اثر اقتصاد زيرزميني بر توسعه اجتماعي در منتخبي از كشورهاي خاورميانه

Investigation of the Relationship between Underground Economy and Social Development in a Selection of Middle East Countries

اقتصاد زيرزميني با جوانب بسيار پيچيده، متنوع و گسترده خود، موجب پديد آمدن مشكلات و معضلات اقتصادي و اجتماعي، مبهم شدن آمارها و داده‌ها، عملكرد نادرست سياست‌گذاري‌هاي اقتصادي اجتماعي و در نهايت كند شدن فرآيند توسعه در جوامع مختلف شود. مطالعات انجام شده در مورد اقتصاد زيرزميني، عمدتاً به برآورد حجم اقتصاد زيرزميني و يا اثرات اين پديده بر متغيرهاي اقتصادي در سطح كلان پرداخته‌اند. عليرغم پيوند گسست‌ناپذير اقتصاد زيرزميني با مسائل اجتماعي، فرهنگي و پيامدهاي گوناگون اين پديده بر توسعه‌ي اجتماعي، اثرات اقتصاد زيرزميني بر جامعه و توسعه‌ي اجتماعي در ادبيات موضوع كمتر مورد توجه قرار گرفته است. از اين‌رو، هدف اصلي اين مطالعه، بررسي اثر اقتصاد زيرزميني بر توسعه‌ي اجتماعي در منتخبي از كشورهاي خاورميانه طي دوره‌ي زماني 2015-2000 و با استفاده از روش داده‌هاي تركيبي بوده است. نتايج حاصل از برآورد مدل، بيانگر اثر منفي و معنادار اقتصاد زيرزميني و افزايش نابرابري در توزيع درآمد بر سطح توسعه‌ي اجتماعي بود. همچنين، مطابق نتايج، افزايش مخارج دولتي بر روي سطح بهداشت و آموزش اثري مثبت و معنادار بر سطح توسعه‌ي اجتماعي در كشورهاي مورد مطالعه داشته است.

Underground economy with its complex, diverse and widespread aspects leads to various economic and social issues, obscure data and statistics, inadequate performance of socio-economic policies, and finally, the slowdown of the development process in different societies. Studies conducted about the underground economy have mainly focused on estimating the size of the underground economy or the effects of this phenomenon on macroeconomic variables. Given the impartible linkage of underground economy with social and cultural issues, the consequences of underground economy on society and social development have been less addressed. Therefore, the main objective of the current study was to investigate the effect of underground economy on social development in selected countries of the Middle East during the period 2000-2015 using panel data approach. The results indicated that the underground sector and income inequality had a negative and significant effect on the social development. On the other hand, the increase of government expenditures on the level of health and education had positive and significant effects on the level of social development.