بررسي تركيب پذيري عمومي رگه هاي خويش آميخته و ميزان هتروزيس دورگ هاي آفتابگردان در دو شرايط رطوبتي متفاوت

Study on general combining ability of inbred lines and heterosis of sunflower crosses in different moisture conditions

به منظور بررسي تركيب پذيري عمومي و برآورد هتروزيس در رگه‌هاي خالص آفتابگردان از نظر عملكرد دانه و سه صفت زراعي ديگر،تعداد 68 رگه خالص با رقم آزاد گرده افشان لاكومكا تلاقي داده شده و در سال بعد رگه‌ها و تاپ كراس‌هاي حاصل در دو تكرار و در دو محيط با شرايط رطوبتي متفاوت در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در مزرعه تحقيقاتي معاونت موسسه تحقيقات كشاورزي ديم (سرارود) كشت شدند. تجزيه واريانس داده‌ها در هر دو شرايط رطوبتي نشان داد كه بين رگه هاي خالص و نيز تاپ كراس‌ها اختلاف معني داري در سطح احتمال 1% براي كليه صفات وجود داشت. بيشترين ميانگين عملكرد در شرايط تنش رطوبتي متعلق به رگه SIL-109 با 6/14گرم در بوته وتاپ كراس SIL-175×lakumka با 6/38 گرم در بوته بود. در شرايط عدم تنش رطوبتي نيز رگه SIL-102 با 7/26گرم در بوته وتاپ كراس SIL-99×lakumka با2/32 گرم در بوته بالاترين عملكرد دانه را داشتند. ميانگين عملكرد رگه ها و تاپ كراس‌ها در محيط بدون تنش بيش از دو برابر محيط تنش رطوبتي بود.ميانگين هتروزيس براي عملكرد دانه در شرايط با و بدون تنش رطوبتي به ترتيب 25/25 و77/43 درصد بود. همچنين بررسي تعداد تركيبات هتروتيك در دو محيط نشان داد كه تعداد بيشتري از تاپ كراس‌ها در شرايط عدم تنش رطوبتي داراي هتروزيس مثبت بوده و پتانسيل عملكرد خود را بهتر بروز داده‌اند. بررسي قابليت تركيب پذيري در دو شرايط تنش و عدم تنش نيز نشان داد كه قابليت تركيب پذيري رگه هاي خالص در شرايط بدون تنش رطوبتي افزايش مي يابد. بررسي باي پلات تركيب پذيري عمومي رگه‌هاي خالص نشان داد كه در شرايط با و بدون تنش رطوبتي به ترتيب 8 و 10 رگه خالص در نزديكي بردار عملكرد دانه و در ناحيه هم جهت با اين بردار قرار داشتند كه داراي قابليت تركيب پذيري عمومي بالايي بودند.

To study general combining ability (GCA) and estimation of heterosis in sunflower inbred lines for seed yield and other three agronomic traits, 68 inbred lines crossed with open pollination variety Lakumka. In next year inbred lines along with topcrosses were planted in RCBD with 2 replications under two moisture conditions in Sararood Agricultural Research Station. Analysis of variance in both moisture conditions showed significant differences among inbred lines and topcrosses in 1% level of probability for all traits that means there were high genetic variation among genotypes under study. The highest seed yield in drought stress condition were belonged to SIL-109 inbred line with 14.6 and SIL-175×lakumka topcross with 38.6 g/plant. In non-stress condition SIL-102 inbred line and SIL-99×lakumka topcross had the highest seed yield with 26.7 and 32.2 g/plant, respectively. Average seed yield of inbred lines and topcrosses in non-stress condition were two times more than stress condition. Heterosis for seed yield in stress and non-stress conditions were 25.25 and 43.77 percent, respectively. Considering heterotic combinations in both conditions showed that more number of topcrosses had positive heterosis under non-stress condition as compare to drought stress condition and showed better yield potential. Estimation of GCA under both moisture conditions revealed that GCA of inbred lines increased in stress as compare to non-stress condition. Drawing biplot of GCA for inbred lines showed that 8 and 10 inbred lines were close to seed yield vector for stress and non-stress conditions, respectively and had high GCA.