بررسي امكان كشت توده‌هاي بومي بالنگوي شهري (Lallemantia iberica F. & C. M.) در شرايط ديم سردسيري مراغه

Study on planting possibility of Dragon's head (Lallemantia iberica F. & C. M.) landraces in cold rainfed conditions

بالنگوي شهري بدليل برخي خصوصيات منحصر بفرد مي‌تواند بعنوان يك گونه جديد از دانه‌هاي روغني در شرايط ديم باشد. سه توده بومي بالنگوي شهري در شرايط ديم سردسيري بصورت اسپيلت پلات فاكتوريل در قالب طرح پايه بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكراركه در دو تراكم 300 و 400 بذر در متر مربع و سه تاريخ كاشت پاييزه، انتظاري و بهاره در مزرعه تحقيقاتي موسسه تحقيقات كشاورزي ديم در سال زراعي 90-1389 مورد بررسي قرار گرفت. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه اثرات توده، زمان، تراكم و همچنين اثر متقابل زمان × تراكم، زمان × توده و تراكم × توده، در بسياري از خصوصيات مورد بررسي داراي تفاوت معني‌داري در سطح 1% و 5% بود. صفات درصد ‌سبز (**0/72)، تعداد دانه در بوته، (**0/56)، شاخص برداشت (**0/39)، عملكرد زيست توده (*0/30) و ارتفاع بوته (*0/30) بيشترين همبستگي مثبت را با عملكرد دانه نشان داد. در تجزيه عليت نيز، صفات درصد سبز و ارتفاع بوته داراي بيشترين اثر مستقيم و مثبت در افزايش عملكرد دانه بوده به طوريكه 74/6% از كل تغييرات عملكرد دانه را توجيه نمود. مقايسه ميانگين اثر متقابل تراكم × توده صفت عملكرد دانه نشان داد كه توده كردستان2 با تراكم 400 بذر در متر مربع داراي بيشترين ميزان عملكرد دانه به ميزان 1235 كيلوگرم در هكتار بود. از اين آزمايش چنين نتيجه‌گيري شد كه توده كردستان-2 در تراكم 400 دانه در متر مربع و تاريخ كشت پاييزه قابل توصيه در منطقه سردسير مراغه است.

The Dragon's head(Lallemantia iberica F. & C. M.) can be introduced as a new oilseed crop to cold rainfed areas because of its unique characteristics. The field trial was carried in a split-plot factorial in a randomized complete block design (RCBD) with three replications in Dryland Agricultural Research Institute (DARI) in 2010-11. The treatments included three landraces of Dragon’s head as main plots and two seeding rates and three sowing dates as sub plots. The effect of landrace, sowing date, seed density and their interactions were significant on some studied traits. Grain yield had positive correlation with seed germination (0.72**), harvest index (0.39**), dry biomass (0.30*) and plant height (0.30*) and number of seeds per plant (0.56**). Based on path analysis, seed germination and plant height had the highest positive direct effect on grain yield; and accounted 75% of the yield variation. Kurdish-2 landrace at 400 seed m-2 density produced the highest grain yield of 1235 kg ha-1. It can be concluded that some Dragon’s head landraces (e.g, Kurdistan- 2) could be recommended as a new crops for autumn sowing in Maragheh and similar cold rainfed areas of the country.