بررسي اثرات كيتوزان حاوي اسانس هاي اكاليپتوس و زيره بر مدت زمان نگهداري ماهي قزل آلا

The Effects of Chitosan Incorporated with Eucalyptus and Cuminum Essential Oils on Storage Time of Oncorhynchus mykiss

سابقه و هدف: امروزه جهت افزايش مدت زمان نگهداري گوشت‌ها و فراورده‌هاي گوشتي، استفاده از تركيبات نگهدارنده طبيعي رو به افزايش است. هدف از اين مطالعه بررسي اثرات كيتوزان حاوي اسانس‌هاي اكاليپتوس و زيره بر مدت زمان نگهداري ماهي قزل‌آلا بود. مواد و روش‌ها: در اين مطالعه تجربي، پس از تهيه اسانس اكاليپتوس و زيره، اثرات ضدميكروبي اسانس‌ها به روش ميكرودايلوشن عليه باكتريهاي شيگلا ديزانتري، ليستريا مونوسيتوژنز، استرپتوكوكوس پايوژنز و سالمونلا تايفي بررسي شدند. سپس اثرات اسانس‌هاي اكاليپتوس و زيره به صورت مجزا (غلظت‌هاي 25/0 درصد و 5/0 درصد)، تركيبي (5/0 + 5/0 درصد) و هم‌چنين در تركيب با كيتوزان (غلظت‌هاي 25/0 درصد و 5/0 درصد) بر روي كيفيت ميكروبي ماهي قزلآلا در 1±8 درجه سانتي‌گراد در روزهاي صفر، 3 و 6 بررسي شدند. نتايج با استفاده از نرم‌افزار 16 SPSS و آزمون واريانس و آزمون دانكن مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. يافته‌ها: حداقل ميزان غلظت مهار كنندگي باكتريها و حداقل ميزان باكتريكشي باكتريها به ترتيب غلظت‌هايي بين 0/351 تا 11/25 و 1/406 تا 11/25 ميليگرم در ميليليتر براي اسانس‌ها بود. اسانس اكاليپتوس 0/5 درصد بهترين اثر را در كاهش شمارش كلي باكتريها، سرماگراها و انتروباكترياسهها در ماهي نشان داد. هم‌چنين استفاده از كيتوزان همراه با اسانس‌ها سبب كاهش شمارش كلي باكتريها، سرمادوستها و انتروباكترياسهها در ماهي قزلآلا شد (p<0/05). اثرات ضد باكتريايي اسانس‌هاي تنها نسبت به حالت سينرژيستي اسانس‌ها با كيتوزان كم‌تر بود (p<0/05). استنتاج: بنابراين مي توان اسانس‌هاي مذكور را به عنوان جايگزيني براي تركيبات نگهدارنده شيميايي و هم‌چنين در بسته‌بندي‌هاي فعال در صنايع گوشت استفاده نمود.

Background and purpose: Today, the use of natural preservatives in increasing meat products shelf life has gained much attention. In this study, we aimed at evaluating the effects of eucalyptus and cuminum essential oils on microbial quality of Oncorhynchus mykiss. Materials and methods: In an experimental study the eucalyptus and cuminum essential oils were prepared and their antibacterial activities were evaluated against Shigella dysenteriae, Listeria monocytogenes, Streptococcus pyogenes, and Salmonella typhi by micro dilution method. Then, the effects of eucalyptus and cuminum essential oils were examined on microbial quality of Oncorhynchus mykiss at 8±1 °C in zero, 3 and 6 days in different forms and concentrations (alone: eucalyptus 0.25% and cuminum 0.5%, combined: 0.5% + 0.5%, and also incorporated with chitosan: 0.25% and 0.5%). Data analysis was performed in SPSS ver.16 applying ANOVA and Duncan test. Results: The minimum inhibitory concentration (MIC) and minimum bactericidal concentration (MBC) for the essential oils ranged between 0.351 and 11.25, and 1.406 and 11.25 mg/ml, respectively. Eucalyptus essential oil at 0.5% concentration was found to have the best effect on decreasing the total count of bacteria, enterobacteriaceae and psychrotrophic bacteria in fish. Also, combination of chitosan and the essential oils decreased the total count of bacteria, enterobacteriaceae and psychrotrophic bacteria (P<0.05). The antibacterial effects of essential oils (alone) were lower compared to synergistic antibacterial activities of essential oils with chitosan (P<0.05). Conclusion: Eucalyptus and cuminum essential oils could be used as alternative for chemical preservatives and also in active packaging in meat industry.