ارتباط انسان با جامعه در ساختار زندگي معمولي مردم، ضرورتي در سلامت روان جامعه‌محور نمونه مورد مطالعه: بازار بزرگ تهران

Human Relationships with Contemporaries in the Structure of Everyday Living; the Need for Community-based Mental Health Case Study: Grand Bazaar of Tehran

مقدمه: با توجه به اين موضوع كه بخش اعظمي از زمان شهروندان در فضاهاي عمومي شهر به ويژه ساختمان‌هاي تجاري سپري مي‌شود، تأثيري كه اين فضاها بر سلامت روان اجتماعي افراد برجاي مي‌گذارند داراي اهميت زيادي مي‌باشد. هدف پژوهش حاضر، بررسي تأثير شاخص‌هاي معماري پايدار اخلاق‌مدار در زمينه ارتباط با جامعه بر شاخص‌هاي سلامت روان جامعه‌محور در فضاي تجاري است. روش كار: اين پژوهش به روش تحليل محتواي كيفي و با رويكرد تحليلي- تفسيري انجام شده است. ابتدا شاخص‌هاي پژوهش در دو دسته شاخص‌هاي سلامت روان اجتماعي و شاخص‌هاي معماري پايدار اخلاق‌مدار براساس مباني علمي معتبر استخراج شده و به روش دلفي اعتبارسنجي مي‌شود. سپس به منظور ارزيابي دو دسته شاخص در واحد تحليل، به طراحي پرسشنامه پرداخته و پس از سنجش روايي و پايايي پرسشنامه، به تعيين حجم نمونه براساس فرمول كوكران مبادرت ورزيده مي‌شود كه تعداد نمونه 70 حاصل شد. در نهايت پس از تكميل پرسشنامه‌ها توسط گروه مخاطب در واحد تحليل، به سنجش همبستگي ميان دو دسته شاخص به روش همبستگي اسپيرمن پرداخته مي‌شود. يافته‌ها: شاخص‌هاي معماري پايدار اخلاق‌مدار در زمينه ارتباط انسان با جامعه هم‌نسل شامل جمع‌گرايي، مردم‌واري، حيات‌مداري فضا، زمينه‌گرايي، تواضع، كيفيت بصري، دانش‌محوري، خودبسندگي و پرهيز از بيهودگي است، و شاخص‌هاي سلامت روان اجتماعي شامل برقراري ارتباط مؤثر با ديگران، كاهش ميزان استرس، سازگاري اجتماعي، شادي اجتماعي، هويت اجتماعي، صميميت، كاهش رذيلت اخلاقي، امنيت اجتماعي، نوع‌دوستي، خودكارآمدي، حمايت اجتماعي و آزادي‌هاي فردي مي‌باشد. بيشترين همبستگي (863/0) ميان شاخص‌هاي جمع‌گرايي و ارتباط با ديگران مي‌باشد، و كمترين همبستگي (127/0) ميان شاخص‌هاي خودبسندگي و شادي اجتماعي است. نتيجه گيري: با توجه به يافته‌هاي پژوهش، همبستگي ميان بيش از 80 درصد از شاخص‌هاي پژوهش به صورت قوي يا متوسط مي‌باشد و اين نتيجه نشان مي‌دهد كه شاخص‌هاي طراحي فضاي تجاري به عنوان فضاي عمومي شهري، داراي تأثير بالايي بر سلامت روان شهروندان است.

Introduction: Given the amount of time spent by citizens’ presence in public spaces of the city, especially commercial buildings, the impact of these spaces on mental health is very important. The purpose of this study was to investigate the effect of ethical sustainable architecture indicators in human relationships with contemporaries and on community-centered mental health indicators, in the Bazaar as a well-known commercial space of contemporary cities. Methods: The method of research was qualitative content analysis. Two sets of research indicators were used, including psychosocial health indicators and ethical sustainable architecture indicators, based on a relevant literature review. The Delphi method was used to validate the results. A questionnaire was designed in order to evaluate the correlation between two categories of indicators in the analytical unit. After assessing questionnaire’s validity and reliability, the sample size was determined based on the Cochran formula. Seventy questionnaires were completed at the Grand Bazaar of Tehran by people, who either regularly shopped or worked in that area. Furthermore, Spearman correlation method was used to measure the correlation between the two groups of indicators. Results: Research results indicated that the public involvement indicator had the greatest impact on human interaction indicator, and vitality and flexibility indicator were mostly effective on the indicator of social happiness. Conclusions: Based on research results, the correlation between more than 80% of indicators was either strong or moderate, which indicates the importance of public urban space design on community-based mental health of citizens.