تأثير تنش شوري بر برخي ويژگي‌هاي فيزيولوژيك و ريخت‌شناختي توده‌هاي بومي شلغم ايراني (Brassica rapa)

Effects of salt stress on some morphological and physiological traits of Iranian turnip accessions (Brassica rapa L.)

به منظور بررسي تأثير شوري بر برخي ويژگي‌هاي ريخت‌شناختي (مورفولوژيك) و فيزيولوژيك توده ­هاي شلغم ايراني آزمايشي گلخانه­اي به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح كامل تصادفي با سه تكرار انجام شد. عامل اول شوري آب در چهار سطح (0، 60، 120 و 180 ميلي­مولار كلريد سديم) و عامل دوم 15تودۀ­ شلغم ايراني بود. نتايج نشان داد، تنش شوري ميزان وزن تر و خشك شاخساره (63 و 33 درصد)، وزن تر ريشۀ غده­اي (86 درصد)، سبزينۀ (كلروفيل) a و b (52 و 5/37 درصد)، پتاسيم برگ و ريشه (2/33 و 2/31 درصد) را كاهش و ميزان سديم برگ و ريشۀ غده­اي را افزايش (84 و 3/90 درصد) داد. نتايج اثر متقابل شوري و توده نشان داد، توده­هاي مشهد، يزد و بيرجند بيشترين كاهش ميزان پرولين (71، 5/64 و 6/61 درصد) و توده­هاي مهريز و كرمانشاه كمترين كاهش سبزينۀ a (22 و 3/32 درصد) در شوري 180 ميلي­مولار نسبت به شاهد را داشتند. سبزينۀ a و b با وزن تر (**8/0 و **72/0) و خشك اندام‌هاي هوايي (*73/0 و *68/0) همبستگي مثبت داشت. پرولين نيز به ترتيب با سديم و پتاسيم برگ همبستگي مثبت و منفي (*43/0 و *42/0-) داشت. پتاسيم و سديم ريشه همبستگي منفي (**88/0-) و معني­داري با هم داشتند. نتايج همچنين نشان داد، توده­هاي شلغم ايراني به تنش شوري واكنش­هاي متفاوتي نشان مي­دهند و از يون­هاي پتاسيم و سديم مي­توان به‌عنوان شاخص انتخاب توده­هاي متحمل به شوري در شلغم استفاده كرد.

In order to investigate effects of salt stress on some morphological and physiological traits of Iranian turnips accessions, a greenhouse experimental was carried out as a factorial with a completely randomized design in three replications. The first factor was the salinityof water at four levels (0, 60, 120 and 180 mM NaCl) and the second factor was the accessions of Iranian turnip at 15 levels. Results showed that salt stress reduced the fresh and dry weights of shoot (63, 33) and root tuber (86%), chlorophylls a and b (52 and 37.5%), potassium ion of leaf and tuber root (33.2 and 31.2%) and increased the sodium content of leaf and root tuber (84 and 90.3 percent. Results of interaction of salinity and accession showed that Mashhad, Yazd and Birjand accessions had the greatest reduction in proline (71, 64.5 and 61.6%); while, accessions from Mehriz and Kermanshah had the smallest decrease in chlorophyll a (22 and 32.3%) at 180 mM salinity compared to control. Chlorophyll a and b levels were positively correlated with fresh weight (0.8**, 0.72**) and dry weight of shoots (0.43**, 0.68**). Proline had a positive and negative correlation with sodium and potassium of leaf (0.43*, -0.42*), respectively. Root potassium and sodium had negative significant correlation. Results showed accessions of Iranian turnip exhibit different responses to salt stress and potassium and sodium ions can be used as a selection index for accessions of salt-tolerant turnip.