توزيع جغرافيايي تنوعات واكهاي گويش سيستاني در دو بخش شهركي- نارويي و ميانكنگي

Geographical Distribution of Vowel Variations of Sistani Dialect in Shahraki-Naroui and Miyankangi Regions

هر زباني در قالب تعدادي از گونه هاي زباني به حيات خويش ادامه مي دهد. يكي از زيرحوزه‌هاي مطرح در علم جامعه شناسي زبان بررسي پراكنش هاي جغرافيايي اين تنوعات زباني است. هدف پژوهش حاضر بررسي توزيع جغرافيايي برخي از تنوعات واكه‌اي در گويش سيستاني در دو بخش شهركي-نارويي و ميانكنگي منطقة سيستان است. بدين منظور، در 28 روستا، از گويشوران زن و مرد مسن و بي‌سواد يا كم‌سواد بالاي 50 سال گفتار آزاد تهيه شد. علاوه بر آن، پرسش‌نامه‌اي حاوي فهرستي از واژه‌ها تهيه شد و معادل‌هاي گويشي آن‌ها استخراج گرديد. سرانجام، حوزة دقيق توزيع هر تنوع واكه‌اي با استفاده از نقشه‌هاي زباني و ترسيم خط مرزهاي همگويي، از طريق نرم‌افزار GIS مشخص شد. يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد كه فرايندهاي افراشتگي، افتادگي، پيشين‌شدگي، پسين‌شدگي و ساده‌سازي واكه‌اي به طور بارزي در اين دو بخش ديده مي‌شود. همچنين، مي‌توان به بقاياي قابل توجه برخي از واكه‌هاي فارسي ميانه و نيز برخي از ويژگي‌هاي آن دوره، همچون فرايند كشش واكه‌اي، اشاره كرد. بعلاوه، علي‌رغم شباهت‌هاي زباني، به دليل وجود پاره‌اي از تفاوت‌ها در گفتار گويشوران مورد مطالعه مي‌توان در گويش سيستاني اين دو بخش لهجه‌هايي را شناسايي كرد. بارزترين آن‌ها لهجة باراني، با تلفظ محلي /bârni/، در بخش ميانكنگي است كه كاربرد تنوعات واكه‌اي در ميان سخنگويان آن به زبان فارسي معيار نزديك‌تر است.

Each language continues to survive by means of some of its variations. One of the important sub-domains of sociology of language deals with the geographical distributions of these variations. The aim of this study is to investigate the geographical distribution of some vowel variations in Sistani dialect spoken in Shahraki- Naroui and Miyankangi regions of Sistan. To this end, we provided the free speech of one or two of the above fifty-year-old uneducated or less educated female and male speakers in 28 villages. Then a questionnaire including a lexical list was prepared and carried out. Finally, the exact area of each vowel variation was specified by using linguistic maps and drawing isoglosses via Geogrephical Information System (GIS) software. The research findings reveal that vowel raising, lowering, fronting and backing, and vowel simplification processes are considerably observed in these two regions. Similarly, noticeable Middle Persian linguistic remnants such as vowel length process and some cases of vowel retention can be intentioned. In addition, in spite of the linguistic similarities, because of some differences in the speech of the speakers, some accents coulde be identified in Sistani dialect spoken in these two regions. The most conspicuous one is Bârâni (locally pronounced Bârni) accent in Miyankangi region the speakers of which use the vowel variations more similar to those of the standard Persian language.