بررسي تنوع ژنتيكي و تجزيه رگرسيون برخي صفات در 30 رقم زيتون ايراني و خارجي با استفاده از صفات كمي و كيفي

Assessment of genetic variation between some of the Iranian and foreign olive cultivars with using of quantitative and qualitative traits

به­منظور بررسي تنوع ژنتيكي ارقام زيتون و شناسايي بهترين ارقام، 30 رقم كاشته­شده زيتون مركب از 27 رقم وارداتي (شامل كرونيكي، آربكين، كنسرواليا، ماستوئيدس، كالاماتا، پيكوال، بليدي، ميشن، لچينو، مانزانيلا دي­سويلا، كايلتيه، ابوسطل، لچين دگرانادا، لچين دسويلا، توفاهي، وليوتيكي، گروسان، خديري، مصعابي، كورنيكابرا، پيكودو، حامد، دوئبلي، كورفوليا، آميگدالوليا، كايسي و صوراني) و3 رقم بومي ايران (شامل زرد، روغني و ماري) در ايستگاه تحقيقات زيتون طارم از لحاظ صفات كمي و كيفي مورد ارزيابي قرار گرفتند. 33 صفت كمي و كيفي در اين تحقيق بررسي شدند. نتايج تجزيه واريانس نشان داد در كليه صفات مورد مطالعه در بين ارقام اختلاف معني‌داري وجود دارد كه اين امر مويد تنوع ژنتيكي بالا در ميان ارقام مورد مطالعه است. نتايج تجزيه همبستگي صفات نشان­دهنده وجود همبستگي مثبت و منفي معني‌داري در برخي از صفات مهم بود. رگرسيون گام به گام مشخص كرد كه صفت عملكرد بيش از صفات ديگر به خصوصيات گل و درصد گل كامل بستگي دارد. درصورتي­كه درصد روغن در ماده ‌تر به متغيرهاي فنولوژيكي ميوه مانند زمان تغيير رنگ و رسيدن ميوه وابسته بود. تجزيه به مؤلفه‌هاي اصلي نشان داد كه 10 مؤلفه، 90 درصد از تغييرات كل واريانس را توجيه مي‌نمايند. خصوصيات مورفولوژيكي و فنولوژيكي ميوه، خصوصيات گل، عملكرد، درصد رطوبت ميوه، ميزان روغن در ماده‌تر و خشك و خصوصيات مورفولوژيكي برگ از اجزاي تشكيل­دهنده مؤلفه‌هاي اصلي بودند. تجزيه خوشه‌اي ارقام را در فاصله 10 به 5 گروه تقسيم نمود. نظر به وجود تنوع ژنتيكي بالا در بين ارقام، دورگ‌گيري براي بهره‌مندي از تفكيك متجاوز براي بهبود عملكرد، افزايش ميزان روغن در ماده تر و ايجاد ارقام جديد مي‌تواند مؤثر واقع شود.

In order to study of the genetic variation among some olive cultivars and of identification the best ones, 30 cultivars of Iranian and foreign olive genotypes that cultivated in olive research station of Tarom, Zanjan were evaluated and 36 quantitative and qualitative characters were assessed in this procedure. Variance analysis results illustrated that there was significant difference among examined cultivars for all characters and showed high genetic variation in all the studied cultivars. Results of simple correlation analysis showed the existence of significant positive and negative correlation among some important characters. Stepwise regression showed that yield more than other traits, depended on flower properties, percentage of complete flower and amount of oil in wet matter, while the percent of oil in wet matter depended on fruit phenological variables like the time of fruit color change and fruit maturity. Factors analysis represented that 10 component accounted over 90% of total variances. Pomologic and phenologic characteristics of fruit, characteristics of flower, yield, fruit moisture, amount of oil in dry matter, amount of oil in wet matter and leaf morphologic properties were constituted as main factors. Cluster analyses in the distance of 13 were divided cultivars into 11 clusters. According to high genetic variation among the cultivars, hybridization can be effective to improve yield, amount of oil in wet matter and production of new varieties.