كليدواژه :
جامعه‌شناسي ادبيات , ادبيات عامة فارسي , ضرب‌المثل , افسانه‌هاي پهلواني كهن
چكيده فارسي :
آثار مكتوب ادبيات عامۀ ايران علاوه بر ابعاد ادبي و هنري، سرشار از اطلاعات جامعه‌شناختي است. در اين متون در كنار كليشه‌هاي متعدد چون اصطلاحات، كنايات، نفرين‌ها و سوگندها، از ضرب‌المثل‌هاي فراواني استفاده شده است كه ضمن شيريني و جذابيت بخشيدن به متن و مردم‌پسند كردن آن، ما را با انديشه‌ها و باورهاي مردم، ارز‌ش‌ها و ضدارزش‌ها، اصول اخلاقي، آيين عياري، نقش زنان در جامعه، مسائل ديني و مذهبي و غيره آشنا مي‌كند. هدف پژوهش توصيفي-تحليلي حاضر بررسي 500 ضرب‌المثل از 30 افسانة پهلواني منظوم و منثور ازرن ششم تا پايان دورة قاجار به منظور ارائه چشم‌اندازي زباني-جامعه‌شناختي بوده است. نتايج اين تحليل نشان مي‌دهد كه ضرب‌المثل‌هاي مورد بررسي را مي‌توان از نظر موضوعي به چهار دستۀ كلي دنيا، بخت و اقبال؛ مسائل اجتماعي؛ سياست و حكومت و اندرزهاي اخلاقي تقسيم‌بندي كرد. در اين ضرب‌المثل‌ها گاه رگه‌هايي از انديشه‌هاي مردسالارانه و زن‌ستيزانه ديده مي‌شود.
چكيده لاتين :
Written popular literature of Iran, in addition to its literary and artistic dimensions, is rich in sociological information. In these texts, along with multiple linguistic clichés such as idioms, allusions, curses, oaths, etc., there are lots of proverbs which familiarize us with people’s ideas and beliefs, values and anti-values, ethical principles, agility customs, the role of women in the society, religious issues, etc., while making them sweet, attractive and popular. The objective of the present descriptive-analytic research is to study 500 proverbs extracted from among 30 verse
and prose heroic legends written between the 6th
century AH and the end of the Qajarid period, in the general framework of sociology of literature, in order to provide a sociolinguistic perspective. Data analysis indicates that the proverbs could be
classified into four general categories including world and chance, social issues, politics and governance, and ethical advices. Besides, there are sometimes traces of patriarchal and opposing thoughts against women.
