تأثير تاريخ كاشت و پرايمينگ بذر بر ضرايب تخصيص ماده خشك، عملكرد و اجزاي عملكرد گندم (Triticum aestivum L.)

Effects of planting date and seed priming on partitioning coefficients, grain yield and yield components of wheat(Triticum aestivum)

به منظور مطالعه اثر تاريخ كاشت و پرايمينگ بذر بر ضرايب تخصيص، عملكرد و اجزاي عملكرد گندم آزمايش مزرعه‌اي در سال زراعي 91-1390 در ايستگاه تحقيقات كشاورزي جلگه رخ تربت حيدريه به اجرا درآمد. اين آزمايش به صورت كرت‌هاي خرد شده در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار بر روي رقم گاسكوژن گندم انجام شد. تاريخ‌هاي كاشت در كرت‌هاي اصلي در 4 سطح (شامل 20 مهر، 5 آبان، 20 آبان و 5 آذر) و پرايمينگ بذر در كرت‌هاي فرعي در 8 سطح (شامل سيد استارتر، كلپ، اسيد فوليك، اسيد هيوميك، كي اف اف، جيبرلين، آب مقطر و شاهد) قرار داشتند. نتايج نشان داد كه تأخير كاشت، سبب كاهش مدت نمو ، شاخص سطح برگ و ماده خشك كل گرديد. تاريخ كاشت اثر معني‌داري بر ضرايب تخصيص ماده خشك برگ و ساقه، سطح ويژه برگ و ضريب تخصيص سطح برگ داشت و با تأخير در كاشت، مقدار سطح ويژه برگ (8%) و ضريب تخصيص سطح برگ (63%) افزايش و ضريب تخصيص سنبله (68%) كاهش يافت. نتايج هم‌چنين نشان داد تأخير در كشت موجب كاهش ارتفاع گياه (26%)، تعداد سنبله در مترمربع (73%)، وزن هزار دانه (11%)، عملكرد بيولوژيك (79%) و عملكرد دانه (83%) شد. پرايمينگ بذر سبب افزايش معني‌دار شاخص سطح برگ و وزن برگ در مرحله 5 برگي و وزن خشك ساقه و وزن خشك كل در مرحله گرده افشاني شد. اثر مثبت پرايمينگ بر رشد گياه، با پيشرفت نمو كاهش يافته و در مرحله رسيدگي به نتيجه مثبت معني‌داري بر عملكرد و اجزاي عملكرد گندم منتهي نشد.

In order to study the effects of planting date and seed priming on partitioning coefficients, grain yield and yield components of wheat, an experiment was conducted at the Jolg-e-Rokh (Torbat-e-Heidarieh) research station in 2011-12. This experiment was conducted in a split-plot layout based on randomized complete blocks design with three replications on Gascogen cultivar of wheat. Planting date in four levels ( i.e. 12 October, 27 October, 11 and 26 November) and seed priming in eight levels ( i.e. Seed starter, kelp, fulic acid, humic acid, kff, GA3, water and control) were in main plots and sub plots repectively. The results showed that delayed planting dates reduced length of development, Leaf area index, and total dry matter. Planting date had significant effect on leaf and stem partition coefficient, specific leaf area(SLA) and leaf area partition coefficient(LAPC). Delay in planting increased SLA(8%) and LAPC(63%) and reduced spike partion coefficient(68%). Results also showed that delayed planting date result in reducing height(26%), spike number per square meter(73%), thousand grain weight(11%), biological yield(79%) and grain yield(83%). Seed priming increased leaf area index and leaf dry matter in 5-leaf stage and stem dry matter and total dry matter in pollination stage. The positive effect of priming on plant growth, decreased with the progress of plant development but not positive significant effect on yield and yield components on maturity stage.