مطالعه شكست خواب و خصوصيات جوانه‌زني بذر باباآدم (Arctium lappa)

Study of seed dormancy breaking and germination charactristics in Arctium lappa

باباآدم، گياهي دارويي از خانواده كاسني، كه درنواحي گرم مي‌رويد. بذرهاي اين گياه به‌علت خواب به سختي جوانه مي‌زنند. در اين تحقيق به‌منظور تعيين مناسب‌ترين روشي شكستن خواب بذر و مطالعه خصوصيات جوانه زني بذر، آزمايشي در قالب طرح كاملا تصادفي با 4 تكرار و هر تكرار شامل 25 عدد بذر اجرا شد. تيمارهاي آزمايشي شامل پيش سرمادهي بذور مرطوب در دماي 4 درجه سانتيگراد براي مدت 1 و 2 هفته، خيساندن بذرها در محلول اسيدجيبرليك 300 و 500 قسمت در ميليون و در دو دوره زماني 24 و 48 ساعت، تيمار تلفيقي خيساندن بذر در محلول اسيد جيبرليك با غلظت 500 قسمت در ميليون با دوره زماني 24 و 48 ساعت به انضمام سرمادهي بذور به مدت 1 و 2 هفته، خيساندن بذرها در اسيد سولفوريك 98% با دوره زماني 10 و 20 دقيقه)، خيساندن بذرها در آب داغ (C°70 با دوره زماني10 و 15 دقيقه) و خيساندن بذرها در اسيد هيوميك ( mg/L54) بودند. نتايج نشان داد كه خواب بذر باباآدم از نوع فيزيولوژيك است، زيرا بيش‌ترين درصد جوانه‌زني بذرها در اثر اعمال تيمار تلفيقي پيش سرمادهي به مدت دو هفته و اسيدجيبرليك (48 ساعت) به دست آمد. علاوه بر اين، تلفيق تيمار سرمادهي مرطوب (14 روز) و اسيد جيبرليك (ppm 500 - 48 ساعت) جوانه‌زني را تا 78/97 % افزايش داد. تأثير ساير تيمارهاي استفاده شده در اين تحقيق اگرچه از نظر آماري بر شكست خواب اين بذرها معني‌دار ارزيابي شد، ولي در مقايسه با تأثير تيمارهاي اسيد جيبرليك و تلفيق سرما و اسيد جيبرليك زياد نبود.

Arctium lappa is a medicinal plant of Asteraceae. Seeds have a little germination due to seed dormancy. In order to break dormancy and increase the germination of its seeds an experiment with 28 treatments in a completely randomized design with four replications (25 seeds). Treatments were consisting of chemical scarification with sulfuric acid solution 98% for 10 and 20 min, hormone treatments of 24 and 48 hours of Gibberellic acid (GA3) (300 & 500 ppm), moist prechilling for 7 and 14 days at +5 °C temperature, and combined moist prechilling and hormonal treatments, hot water (70 °C, for 10 and 15 min.) humic acid (54 kg/L). Results showed that the effect of treatments on percentage and rate germination of Arctium lappa was significant (P≤%5). The maximum coleoptile length, radicle length, seedling length, germination percentage and germination ratio was related to 14 days moist prechilling treatment with GA3 (500 ppm- 48h) (98/78 %). On the basis of the results and with regard to the negative effect of H2SO4 and hot water on the consequential growth of seedlings, usage of 14 days moist prechilling accompanied with application of GA3 was appropriate.