ژئوشيمي انيدريت قاعده‌اي (سازند آسماري) در تاقديس‌هاي بنگستان، سفيد، آسماري و اناران در حوضه‌ي رسوبي زاگرس، جنوب باختري ايران

Geochemistry of the Basal Anhydrite (Asmari Formation) in the Bangestan, Safid, Asmari and Anaran anticlines at the Zagros sedimentary basin, SW Iran

انيدريت قاعده­ اي واحد تبخيري مهمي در بخش پاييني سازند آسماري (اليگو-ميوسن) مي­باشد كه ويژگي­هاي ژئوشيميايي آن تاكنون مورد مطالعه قرار نگرفته است. در اين پژوهش براي پي بردن به ويژگي­ها و شرايط ژئوشيميايي حاكم در زمان ته ­نشيني اين واحد تبخيري، هفت برش سطحي از چهار تاقديس بنگستان، سفيد، آسماري و اناران در حوضه رسوبي زاگرس انتخاب شد. آناليز كاني­ شناسي (XRD, BSE-EDX) براي 3 نمونه و آناليز عنصري (ICP-OES) براي 28 نمونه انجام گرفت. نتايج مطالعات پتروگرافي و آناليز­هاي كاني­ شناسي نشان داد كه طي رخنمون يافتن انيدريت و هيدراته شدن آن، ژيپس ثانويه با ساخت و بافت غالب آلاباستر تشكيل شده است. براي انجام آناليز ژئوشيمي، به صورت انتخابي چهار برش (بوالفارس، پوتو، گل ترش و اناران) انتخاب گرديد. آناليز عنصري نشان مي ­دهد كه كلسيم و گوگرد مهم­ترين عنصر موجود مي ­باشند كه به صورت كاني ژيپس مشاهده مي­ شوند. برش بوالفارس بيش­ترين مقدار عناصر استرانسيم، منيزيم و سديم و كم­ترين مقدار عنصر آهن را دارا مي­باشد كه بيانگر تاثير فرآيندهاي دياژنزي و زيستي و نيز محيط كم عمق مي­باشد. به سمت برش گل ترش (شمال حوضه) مقدار عناصر استرانسيم، منيزيم و سديم كاهش و مقدار آهن افزايش مي­يابد كه مشخص كننده­ي عمق نسبتاً بيش­تر در مناطق شمالي است. برش­هاي پوتو و اناران بيش­تر تحت تاثير شرايط هيدرولوژيكي در منطقه بوده و روند تغييرات عنصري متغيري را نشان مي ­دهند. ميزان عنصر ليتيم در برش ­هاي مورد مطالعه كم بوده كه حاكي از تبخير بيش از حد در منطقه مي­باشد.

Basal Anhydrite is the main evaporite unit presents at the lowermost part of the Asmari Formation (Oligo-Miocene) which its geochemical characteristics have not been studied yet. In this study, seven outcrops, including Bangestan, Safid, Asmari and Anaran anticlines from the Zagros sedimentary basin were selected and their geochemical characteristics and depositional conditions were determined. The mineralogical (XRD, BSE-EDX) and elemental analysis (ICP-OES) were performed. The petrography and mineralogy studies show that the secondary gypsum with alabastrine texture was produced by hydration of anhydrite during exhumation. In order to perform geochemical analysis, four outcrops (Bulfares, Putu, Geletorsh and Anaran) were selected. Based on elemental analysis, calcium and sulphur are the most important elements that found as gypsum. The highest amounts of elements strontium, magnesium and sodium and the lowest amount of iron were found in the Bulfares section, which indicates the effects of diagenetic and biological processes and shallow depositional environment. The amounts of strontium, magnesium and sodium elements decrease and the amount of iron increases toward Geletorsh section (north part of the basin), which indicates deepening of the basin in this area. Putu and Anaran sections show variable elemental changes that demonstrate the area is mostly affected by hydrological conditions. The concentration of lithium is low in the studied sections, which can be attributed to excess evaporation.