تأثير تغيير اقليم بر دبي‌هاي حداكثر: مطالعه موردي، حوضه آيدوغموش، آذربايجان شرقي

Impact of Climate Change on Maximum Discharges: Case Study of Aidoghmoush Basin, East Azerbaijan

يكي از آثار پديده تغيير اقليم، تأثير بر وقايع حدي (سيلاب و خشكسالي) مي‌باشد كه در كشورمان كمتر به آن پرداخته شده است. در اين تحقيق تلاش شده تا تأثير اين پديده بر رژيم دبي‌هاي حداكثر سالانه (شدت و فراواني) حوضه آيدوغموش در دوره 2069-2040 ميلادي بررسي شود. در ابتدا مقادير دما و بارش ماهانه مدل HadCM3 تحت سناريوي A2 براي منطقه مورد مطالعه تهيه شد. سپس به وسيله روش كوچك مقياس كردن مكاني تناسبي (Proportional downscaling) و روش كوچك مقياس كردن زماني عامل تغيير (Change factor)، اين داده‌ها براي منطقه طرح كوچك مقياس شدند. نتايج نشان از افزايش 5/1 تا 0/4 درجه‌اي دما و تغييرات 30 تا 40 درصدي بارندگي دوره 2069-2040 نسبت به دوره مشاهداتي 2000-1971 دارد. مدل IHACRES براي شبيه‌سازي رواناب روزانه حوضه واسنجي گرديد. با معرفي مقادير دما و بارندگي كوچك مقياس شده دوره آتي به مدل IHACRES، رواناب حوضه در اين دوره شبيه‌سازي شد. برازش توزيع احتمالاتي به سري دبي‌هاي حداكثر سالانه و مقايسه رژيم آن (شدت و فراواني) در دوره 2069-2040 با دوره مشاهداتي نشان از تأثير تغيير اقليم بر رژيم دبي‌هاي حداكثر اين حوضه در دوره‌هاي آتي دارد. به‌طوري كه شدت دبي‌ها براي دوره بازگشت‌هاي تا 50 سال تفاوت چنداني نكرده و با افزايش دوره بازگشت، شدت آن در دوره آتي افزايش خواهد يافت. هم‌چنين احتمال وقوع دبي‌هاي حداكثر با مقدار معين در دوره آتي نسبت به دوره پايه كمتر خواهد بود.

Climate change has different impacts on extreme events such as flood and drought. However, in Iran there are few researches about the impacts. This research was aimed to investigate maximum annual discharge (magnitude and frequency) that may occur due to climate change in Aidoghmoush Basin during 2040-2069 (2050s). At first, monthly temperature and precipitation data of HadCM3 model under the SRES emission scenario, namely A2 , was provided for the basin. Then, these data were downscaled spatially and temporally to Aidoghmoush basin by proportional and change factor downscaling methods. Results showed that the temperature increases (between 1.5 to 4) and the precipitation varies (30 to 40 percent) in 2040-2069 compared with baseline period (1971-2000). A semi-conceptual model (IHACRES) for simulation of daily runoff was calibrated. Downscaled temperature and Precipitation for 2050s were introduced to IHACRES and daily runoff was simulated for the future. Probability distribution was fitted to maximum annual discharge series and the maximum discharge regime of the future was compared with the baseline. Results indicated that climate change affects Maximum discharge in the regime of the basin. Also, the analysis showed that the intensity of maximum discharges for the time period less than 50 does not show any significant difference but by increasing the return period, the intensity increases in future periods. Moreover, it was shown that the probability of maximum discharges with constant intensity will decrease in the future compared to the baseline.