بررسي تأثير اقتصاد دانش‌بنيان بر توسعه بازارهاي مالي: يك مطالعه هم انباشتگي پانلي با رويكرد الگوي خودتوضيح با وقفه‌هاي گسترده

The Effect of the Knowledge-Based Economy on the Development of Financial Markets: Panel Cointegration Technique with ARDL Approach

توسعه بازارهاي مالي و عوامل مؤثر بر آن يكي از دغدغه‌هاي اصلي اقتصاددانان به‌ويژه در دهه‌هاي اخير بوده است. با توجه به اينكه در اقتصاد دانش‌بنيان، توليد، توزيع و كاربرد دانش و اطلاعات عامل و محرك اصلي توسعه، توليد ثروت و اشتغال در تمامي فعاليت‌هاي اقتصادي است، لذا بررسي شاخص‌هاي اقتصاد دانش‌بنيان بر فرايند توسعه بازارهاي مالي حائز اهميت فراواني است. در اين مقاله تأثير متغيرهاي مربوط به شاخص‌هاي اقتصاد دانش‌بنيان به تفكيك مخارج آموزشي، مخارج ICT، مخارج تحقيق و توسعه، متخصصين در فعاليت‌هاي تحقيق و توسعه، اختراعات و نوآوري‌هاي ثبت‌شده، صادرات با تكنولوژي بالا و كيفيت مقررات بر شاخص‌هاي توسعه بازارهاي مالي براي 9 كشور منتخب در حال ‌توسعه (به‌ويژه ايران) طي دوره زماني 2002 تا 2014 مورد مطالعه و بررسي قرار گرفته است. براي برآورد اثر متغيرها، از تكنيك هم انباشتگي پانلي با رهيافت الگوي خودتوضيح با وقفه‌هاي گسترده (ARDL) استفاده شده است. نتايج برآوردها حاكي از آن است كه تأثير تمامي شاخص‌هاي اقتصاد دانش‌بنيان بر شاخص بازار سرمايه (نسبت ارزش سهام معامله‌شده در بازار بورس بر توليد ناخالص داخلي) و بازار پول (اعتبارات ارائه‌شده توسط سيستم بانكي) مثبت است.

Development of financial markets and its influential factors has been one of the main concerns for economists, especially in the recent decades. Since in the knowledge-based economy, production, distribution, and use of knowledge and information are the principal drivers of development, wealth creation and employment in all economic activities, examining the effect of the knowledge-based economy indicators in the development process of the financial market is very crucial. In this paper, the effect of knowledge-based economy indicators (education expenditures, spending on ICT, research and development expenditure, the experts in research and development, registered patents and innovations, exports of high-tech and quality of regulations) on the development of financial markets is examined for the 9 developing countries (in particular, Iran) during the period 2002 to 2014. A panel cointegration technique with the approach of Autoregressive Distributed Lag (ARDL) is employed to estimate the effect of the variables. The results suggest that the impact of the knowledge-based economy indicators on the stock market (the value of shares traded on the stock market on GDP) and the money market (credit provided by the banking system) is positive.