كليدواژه :
آب مجازي , تحليل خوشه‌اي , اولويت‌بندي , آب سفيد
چكيده فارسي :
كمبود منابع آب كافي، علاوه بر كاهش روند توسعه كشاورزي در حال حاضر، باعث خسارات و زيانهايي نيز در آينده خواهد شد. مطالعه حاضر، مطالعه اي به منظور ارائه راهكارهاي پايدار در مديريت منابع آب با استفاده از مفهوم ردپاي آب و كارايي مصرف آب زعفران در سطح ملي از طريق تجزيه و تحليل خوشه‌اي مي باشد، كه با هدف شناسايي اولويت استانها به توجه به دو شاخصه مذكور انجام شد. در اين مطالعه، حجم ردپاي آب سبز، آبي، خاكستري و سفيد در توليد زعفران در سطح كشور با به كارگيري چارچوب اصلي طي دوره آماري 1387 تا 1393 برآورد گرديد. نتايج نشان داد، سهم هريك از اجزاي ردپاي آب شامل آب سبز، آب آبي و آب خاكستري در محصول زعفران در ايران به‌ترتيب 20، 90 و 10 درصد است كه متوسط ردپاي آب مجازي ناشي از آن 2764 متر مكعب بر كيلوگرم تخمين زده شد. محدوده تغييرات كارايي مصرف آب از 0/2تا 0/62 متغير است. در بررسي اولويت‌بندي بر حسب دو شاخص معرفي شده، استانها به چهار دسته تقسيم شدند كه لرستان، كرمانشاه، همدان، خراسان شمالي، تهران، كرمان، آذربايجان شرقي و زنجان در دسته كمترين ردپاي آب و بيشترين كارايي مصرف آب و در اولويت اول قرار مي‌گيرند. استان گلستان، قزوين، مركزي، البرز، يزد و خراسان رضوي و جنوبي در زمره استان‌هاي با اولويت دوم؛ استان فارس و سمنان در اولويت سوم و استان چهارمحال و بختياري در اولويت آخر قرار دارد. براين اساس، توجه به شاخص‌هايي همچون كارايي مصرف آب و ردپاي آب مي‌‌تواند كمك شاياني به تصميم‌گيران در زمينه تغيير الگوي كشت در مناطق خشك و نيمه خشك و توسعه كشت محصول فوق در كشور ارائه نمايد.
چكيده لاتين :
Lack of adequate water resources not only reduces the trend of agricultural development but
also causes damage and losses in the future. This study is a comprehensive research on water
resource management using water footprint approach, water footprint accounting and water use
efficiency by clustering analysis. In this study, water footprint of green, blue, gray and white in
saffron production are calculated using principle framework during 2008-2014. These indicators
were calculated using data and common methodology. The result showed that the share of WFGreen,
WFBlue, WFWhite and WFGray is 12, 39, 44 and 5%, respectively in saffron production for which a
mean water footprint of 4900 m3.kg-1 is estimated. The amount of water footprint accounting and
water use efficiency is calculated to be 1.91-5.93 m3.kg-1 and 0.2-0.62 kg.m-3, respectively. In
assessing prioritization of provinces using two indicators, the provinces were divided into four
categories. Lorestan, Kermanshah, Hamedan, North Khorasan, Tehran, Kerman, East Azerbaijan
and Zanjan provinces including the lowest water footprint accounting and water footprint while
these provinces have the highest water use efficiency. The category of these provinces has the first
rank. Golestan, Ghazvin, Markazi, Alborz, Yazd, South Khorasan and Razavi Khorasan provinces
have the second rank, Fars and Semnan have the third rank and Chaharmahal and Bakhtirai have
the last rank of priority. Based on these results, considering indicators such as water use efficiency,
water footprints and footprint counting can help decision makers to develop the cultivation of
Saffron.
