اثر غلظت و زمان محلول‌پاشي كود نيتروژن بر عملكرد دانه و صفات مهم زراعي كلزا (Brassica napus L.) رقم هايولا 401

Effect of Concentration and Time of Foliar Spraying of Nitrogen Fertilizer on Grain Yield and Important Traits of Rapeseed (Brassica napus L.) cv. Hyola 401

به منظور بررسي اثر محلول‌پاشي كود نيتروژن به عنوان مكمل تغذيه خاكي بر عملكرد دانه كلزا رقم هايولا 401، آزمايشي به صورت بلوك­هاي كامل تصادفي با 16 تيمار و سه تكرار طي سال­هاي زراعي 89- 1387 در اراضي شاليزاري مؤسسه تحقيقات برنج كشور (رشت) اجرا گرديد. دراين آزمايش غلظت نيتروژن خالص (از منبع اوره) در دو سطح (5 و 10 در هزار) در هفت زمان محلول‌پاشي شامل: 1- مرحله 6 تا 8 برگي؛2- ساقه­رفتن؛ 3- قبل از گل‌دهي؛ 4- مرحله 6 تا 8 برگي + ساقه­رفتن؛ 5- مرحله 6 تا 8 برگي + قبل از گل‌دهي؛ 6- ساقه­رفتن + قبل از گل‌دهي؛ 7- مرحله 6 تا 8 برگي + ساقه­رفتن + قبل از گل‌دهي همراه با دو تيمار شاهد شامل بدون مصرف كود نيتروژن و كود پايه به صورت در زمان كاشت، در زمان ساقه­رفتن و قبل از گل‌دهي به ميزان 180 كيلوگرم نيتروژن خالص در هكتار منظور شدند. نتايج حاصل از تجزيه مركب نشان داد كه بين تيمارهاي مورد آزمايش از نظر اكثر صفات مورد بررسي تفاوت معني­داري وجود داشت. تيمار محلول­پاشي با غلظت 10 در هزار در مرحله ساقه­رفتن + قبل از گل‌دهي بيشترين طول خورجين (8/6 سانتي‌متر)، تعداد شاخه فرعي در بوته (1/7) و ارتفاع بوته (1/141 سانتي­متر) را داشت. هم‌چنين تيمار محلول­پاشي با غلظت 10 در هزار در مرحله 8-6 برگي+ساقه­رفتن + قبل از گل‌دهي، بيشترين عملكرد بيولوژيك (6/10684 كيلوگرم در هكتار)، عملكرد دانه و عملكرد روغن (به ترتيب با ميانگين­هاي 2/3686 و 3/1489 كيلوگرم در هكتار) و مدت زمان رسيدگي (202 روز) را دارا بود. تيمار محلول­پاشي با غلظت 10 در هزار در مرحله ساقه­رفتن + قبل از گل‌دهي نيز تفاوت معني­داري با محلول­پاشي 10 در هزار در هر سه مرحله نداشت. بيشترين ميزان روغن دانه متعلق به تيمار شاهد صفر (44 درصد) بود. براساس نتايج اين آزمايش به نظر مي‌رسد كه محلول‌پاشي ده در هزار كود نيتروژن مكمل در مراحل انتهايي رشد كلزا (ساقه­رفتن + قبل از گل‌دهي) باعث افزايش عملكرد دانه و روغن مي‌شود.

In order to evaluate the effect of concentration and time of foliar spraying of nitrogen fertilizer as supplemenfary to soil nutrition on grain yield and some important traits of rapeseed (Hyola401), an experiment was conducted in complete randomized block design with 16 treatments and three replications in in 2008-2009, 2009-2010 growing seasons, and in 2003-2005 growing seasons in paddy fields of Rice Research Institute of Iran (Rasht). In this experiment, nitrogen concentration (from urea source) at two levels (5 and 100.00) and application time at seven levels including 1-seedling stage: 6-8 leaves; 2: beginning of stem elongation; 3: prior to flowering; 4: 6-8 leaves + stem elongation; 5: 6-8 leaves + prior to flowering; 6: stem elongation+ prior to flowering; 7: 6-8 leaves + stem elongation+ prior to flowering with two control treatments including zero nitrogen fertilizer and basal fertilization as 1/3 at seed sowing, 1/3 at stem elongation and 1/3 prior to flowering stages of 180 kg pure N ha were considered. Results of combined analysis showed significant differences between the experimental treatments in most traits. Spray application of nitrogen (100.00) in stem elongation+prior to flowering stage produced maximum silique length (6.8 cm), number of secondary branch (7.1) and plant height (141.1 cm). Also, the spray application (100.00) in 6-8 leaves+stem elongation+ prior to flowering stage had maximum biological yield (10684.6 kg.ha-1), grain and oil yields (3686.2 and 1489.3 kg.ha-1, respectively) and the maturity period (202 days). Spray application (100.00) in stem elongation+ prior to flowering stage did not induce significant difference with spray application (100.00) in the three stages. Maximum oil content was observed in control treatment (zero nitrogen fertilizer) with an average of (44 %). According to the results of the present experiment, it seems that spray application of nitrogen (100.00) at final growth stage of rapeseed (stem elongation+ prior to flowering stage) increases grain and oil yields.