واكاوي ديدگاه آيت الله مطهري در مورد تمدن مدرن غرب و چگونگي تعامل با آن

چيستي تمدن مدرن غرب و چگونگي مواجهه با آن در شمار مهم‌ترين پرسش‌هاي نخبگان مسلمان طي دو قرن گذشته بوده‌اند. اين پژوهش ديدگاه آيت‌الله مطهري در مورد مدرنيته و چگونگي تعامل با تمدن مدرن غرب را مورد بررسي قرار مي‌دهد. پرسش‌هاي اصلي اين پژوهش عبارت از آنند كه آيا از ديدگاه مطهري دو تمدن اسلامي و غربِ مدرن امكان وام‌گيري از يكديگر را دارند؟ و اين وام‌گيري بايد با چه شرايطي صورت گيرد؟ روش پژوهش در اين تحقيق تفسيري مولف‌محور بوده و بر مبناي يك مدل نظري بسط يافته از مدل «دو رويه تمدن بورژوازي غرب» ارائه شده توسط عبدالهادي حائري انجام مي‌شود. يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد كه مطهري در مجموع نگاهي بدبينانه به تمدن مدرن غرب دارد، اما پيشرفت آن در برخي از زمينه‌ها مانند دانش و فناوري و حتي استقرار عدالت در درون جوامع خود را مي‌پذيرد. ايشان اين تمدن را داراي نقاط ضعف بسياري مي‌داند كه عمدتاً به مباني فكري آن مربوطند و در رويه سياسي آن نيز قابل مشاهده‌اند. به اعتقاد مطهري، استعمار در اشكال گذشته و جديد آن تاريك‌ترين نقطه در روند تعاملات غرب و شرق را تشكيل مي‌دهد. او اقتباس مسلمانان از غرب مدرن را نامطلوب نمي‌شمارد، اما هضم شدن در اين تمدن و الگوگيري از نقاط منفي آن را ناپسند مي‌داند. مطهري تمدن غرب را يك كليت غيرقابل‌تفكيك كه آن را يا بايد به‌تمامي پذيرفت يا به‌طور كلي مردود شمرد نمي‌داند.