اثر تراكم بوته بر عملكرد و اجزاي عملكرد سه رقم سورگوم علوفه‌اي

Effect of Plant Density on Yield and Yield Components of Three Cultivars of Forage Sorghum

به منظور بررسي اثرات فاصله بين رديف كاشت و فاصله روي رديف كاشت بر عملكرد و اجزاي عملكرد سه رقم سورگوم علوفه‌اي، آزمايشي در قالب يك طرح اسپليت فاكتوريل در سه تكرار در بهار سال 1380 در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه صنعتي اصفهان در منطقه لورك اجرا شد. كرت اصلي شامل سه فاصله رديف كاشت (45، 60 و 75 سانتي‌متر) و كرت‌هاي فرعي شامل نه تيمار حاصل از فاكتوريل سه رقم سورگوم علوفه‌اي (KFS1, IS722, IS3313) و سه فاصله بوته روي رديف (4، 6 و 8 سانتي‌متر) بود. تعداد پنجه نارس و بالغ در متر مربع، تعداد برگ در متر مربع، وزن خشك ساقه و برگ با افزايش فاصله بين رديف و فاصله بوته روي رديف به صورت معني داركاهش يافت. در اثر كاهش صفات فوق، عملكرد علوفه با افزايش فواصل مختلف بين و روي رديف، به طور معني‌ دار كاهش يافت. فاصله بين رديف 45 سانتي متر بيشترين و فاصله رديف 75 سانتي‌متر كمترين عملكرد را ايجاد كردند. هم‌چنين فاصله بوته 4 سانتي متر بيشترين و فاصله بوته 8 سانتي متر كمترين عملكرد را ايجاد نمودند. رقم بومي KFS1 بيشترين عملكرد علوفه را به خود اختصاص داد و رقم اصلاح شده IS722 عملكرد علوفه پايين‌تري نسبت به رقم KFS1 توليد كرد. تعداد پنجه نارس و كامل در متر مربع و تعداد برگ در متر مربع در هر دو چين به صورت معني دار تحت تأثير بر هم كنش فاصله رديف با رقم، فاصله رديف با فاصله بوته و رقم با فاصله بوته قرار گرفتند. وزن خشك ساقه و برگ (كيلوگرم در متر مربع) در چين دوم تحت تأثير معني دار بر هم كنش فاصله رديف با رقم و رقم با فاصله بوته قرار گرفتند. با توجه به نتايج به‌دست آمده كشت با فاصله رديف 45 سانتي‌متر و فاصله روي رديف 4 سانتي متر حداكثر عملكرد را ايجاد نمود.

In order to evaluate the effect of row and plant spacings on the yield and yield components of three cultivars of forge sorghum, a field experiment was conducted in Isfahan University of Technology, Lavark, during spring, 2001. Experimental design was a split-factorial with three replications. Main plots consisted of three row spacings (45, 60, 75 cm) and subplots were combinations of three cultivars of forage sorghum(cultivars KFS1, IS722, IS3313) and three plant spacings (4, 6 and 8 cm). The results showed that the number of young and adult tillers, the number of leaf per square meter and shoot and leaf dry weight were influenced by row and plant spacings and significantly decreased with increasing row and plant spacings. Forage yield also decreased with increasing row and plant spacing. The highest dry forage yield was produced by 45 cm row spacing and 4 cm plant spacing. The KFS1 cultivar produced more forage yield than IS722 cultivar. The number of young and adult tiller per square meter and the number of leaf per square meter were significantly (p< 0.01) influenced by the interaction between row spacing and cultivar, row spacing and plant spacing and plant spacing and cultivar in two cuts. Shoot and leaf dry weight (kg/m2) was also significant (p< 0.01) influenced by the interaction between row spacing and cultivar, and between plant spacing and cultivar in the second cut. The density of 45 cm row spacing and 4 cm plant spacing produced the maximum forage yield.