كليدواژه :
گندم دوروم , گزينش والد , هيبريد F1 , تنوع ژنتيكي
چكيده فارسي :
اين پژوهش به منظور بررسي تنوع ژنتيكي ارقام و هيبريدهاي F1 گندم دوروم با استفاده از صفات زراعي و مورفولوژيك انجام گرديد. هدف ديگر اين مطالعه، ارزيابي ميزان تبعيت گزينش والدين تلاقي‌ها بر‌اساس مشاهده صفات مورفولوژيك و زراعي از فاصله ژنتيكي والدين در تجزيه خوشه‌اي بوده است. بدين منظور 42 ژنوتيپ مشتمل بر 12 هيبريد و 30 لاين و رقم (والدي و غيروالدي) در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در سال زراعي 83-1382 مورد بررسي قرار گرفت. صفات زراعي و مورفولوژيك، تعداد روز تا 50% سنبله‌دهي، تعداد روز تا 50% گرده‌افشاني، تعداد روز تا رسيدگي، ارتفاع بوته (سانتي‌متر)، طول سنبله(سانتي‌متر)، تعداد سنبله در واحد سطح، عملكرد بيولوژيك (كيلوگرم در مترمربع)، عملكرد دانه(كيلوگرم در مترمربع)، تعداد دانه در سنبله، وزن دانه در سنبله، وزن هزار دانه(گرم)، وزن حجمي (گرم در ليتر) و شاخص برداشت در كليه ژنوتيپ‌ها اندازه‌گيري شد. نتايج تجزيه واريانس، تفاوت معني‌داري را ميان ژنوتيپ‌ها براي كليه صفات مورد مطالعه نشان داد. نتايج هم‌چنين نشان داد كه عملكرد دانه از بالاترين ميزان تنوع فنوتيپي (6/21%) برخوردار بوده و صفات تعداد سنبله در واحد سطح و تعداد دانه در سنبله به ترتيب با ضرايب تنوع 20 و 9/18 درصد در مراتب بعدي قرار گرفتند. كمترين ميزان تنوع در صفات تعداد روز تا رسيدگي، تعداد روز تا 50% گرده‌افشاني و تعداد روز تا 50% خوشه‌دهي مشاهده شد. مطالعه هم‌بستگي صفات بيانگر ارتباط قوي بين صفات عملكرد دانه با شاخص برداشت، عملكرد بيولوژيك، تعداد دانه در سنبله و وزن دانه در سنبله بود. تجزيه خوشه‌اي ژنوتيپ‌ها برمبناي صفات زراعي و مورفولوژيك، ارقام و هيبريدهاي مورد بررسي را در 8 گروه تفكيك نمود كه برخي از گروه‌ها داراي خصوصيات مطلوب بوده و جهت مقاصد بهنژادي مفيد مي‌باشند. نتايج ارزيابي ميزان تبعيت گزينش والدين به طور مشاهده‌اي از فاصله ژنتيكي والدين در تجزيه خوشه‌اي نشان داد كه در دوازده تلاقي اجرا شده، اين درجه مطابقت فرق مي‌كند، به طوري‌كه والدين در تلاقي Eupoda6×Chahba88 با مشابهت بسيار زياد از لحاظ ژنتيكي و در تلاقي PI40100×PI40099 با فاصله ژنتيكي نسبتاً زياد استفاده شده بودند.
چكيده لاتين :
An experiment was conducted to investigate the genetic diversity in the cultivars and F1 hybrids of durum wheat, using agronomic and morphological traits. Evaluation of consistency between choosing parents of crosses based on morphological and agronomic observations and genetic distance obtained from cluster analysis were objectives of this study. Fourty- two genotypes were evaluated using a randomized complete block design with three replications in 2003. Agronomic characteristics comprised days to 50% flowering, days to 50% pollination, days to maturity, plant height (cm), spike length (cm), grain weight per spike (gr), number of grain per spike, number of spike per m2, grain yield (t/ha), biological yield (t/ha), 1000 grain weight, test weight (gr/L) and harvest index were measured in the studied genotypes. The results of analysis of variance showed significant differences among genotypes for all the studied traits. The results also revealed that grain yield had the highest coefficient of variation (CV= 21.6%), followed by spikes per m2 (CV= 20%) and number of grains per spike (CV= 18.9%). Lowest coefficient of variation was observed in days to maturity, days to 50% pollination and days to 50% flowering. Moreover, correlation analysis indicated that grain yield correlated with harvest index, biological yield, grain per spike and grain weight per spike. Cluster analysis of genotypes based on agronomic traits defined desirable clusters. These clusters have desirable characteristics and are beneficial for breeding objectives. Results of evaluation of consistency between choosing parents based on observation and those of cluster analysis showed varing degrees of consistency in 12 conducted crosses, ranging from highly similar parents in Eupoda6×Chahba88 to relatively distinct parents in PI40100×PI40099 cross.
